НАСЛЕДЕНА АНТИЧКА МАКЕДОНСКА ОНОМАСТИКА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Антропоними

Филип – Фиљо                       - љубител на коњи;

                                                (од - пријател, другар,

                                                - коњ)

Александар – Ацо                 ( - од    -  штити, брани и    - маж,

јунак, човек)

Димитрије – Мито                  (  - теоним од

                                                 - земја и    - мајка)

Теодор – Тодор – Тодо         (  - Божидар)

Петар – Петре                       (  - камен, карпа)

Евген                                      (  - племенит)

Георги – Јорго                       (  - господар, земјоделец)

Василие – Васко                   (  - цар, крал)

Агатон                                    (  - добар, чесен, племенит)

Атанас – Насо                       (  - бесмртен)

Ангел – Гељо                                    (  - гласник)

Агапа                                      (  - Љубинка)

Грка                                        (  - Елена – Лена  )

Ерина, Ирена, Рина              (  - мир) итн.

Топоними

Македоња                              (  - богата земја)

Европа                                    (  - широк, простран и  

                                                - лице, наличје)

Пелагонија                             ( - рамница и  - раѓање)

Егеј (егејски дел)                  ( - коза, бел )

Пиринска                                ( - огнен)

Корешта                                 ( - костурска област)

Пеонија                                   ( - по кралот  или по

религиската химна во чест на боговите

Аполон, Артемида)

Скопје                                     (лат. Skupi,  

                                                височинка, рид, кула, тврдина,

                                                набљудувачница, цел)

Штип                                       Aστυβοs - главен град

Струмица                               (од хидронимот    - струја, струи)

Баргала                                  (кај Штип:   -   изобилство од млеко)

Хераклеја                               (  - славата на Хера)

Кичево                                    (  - меша, на терен место каде

                                                што се мешаат четири притоки

                                                на реката Треска)

Колобаиса                             (кај Прилеп:  -   скрати и   

                                                - кожув)

Брианион                                (кај р. Црна:    - многу

страшен, мачен)

Ѓавато                                                (  - премин, прооден

                                                пристапен )

Пехчево                                 (  - цврсто да стои)

Страцин                                 (  - табор, војска,

                                                стратешки )

Удово                                     (  - праг )

Галичник                                (  - ласица, мачка и

    - бел, светол, лебед )

Качаник                                  (  - убие, погуби,

                                                симне )

Калиште                                 (  - да биде

                                                најубав )

Опејница                                (  - дупка во земја,

                                                пештера )

Асамати                                 (  - тажен без едно око)

Цапари                                   (  - трновито

                                                растение )

Цепигово                                (  - градина, бавча )

Лажани                                   (  - да дочека,

                                                дофати)

Теово                                      (кај Богомила:   - бог,

                                                божество)

Десово                                    (кај Богомила:  -

                                                оддалечено)

Самоков                                 (кај Порече:   - висока

                                                планина  - 2062м)

Матејче                                  (  - грешен)

Кораб                                      (  - брод)

Пелистер                               ( - камен и тврд, јак )

Селечка Планина                 (  - светло, сјај )

Дрим                                       (  - остар, лут, жесток )

Струма                                   (  - струја, да струи )

Семница - река                      (  - достоен )

Треска                                    (  - да пробие,

                                                  да буши )

Лепенец                                   (  - каменит, гола

                                                  карпа )

Бутел                                        (  - говедски и   

                                                  Мочвара, ливада )

Останата ономастика

Апатија                                   ( )

Арома                                     ( )

Глоси                                      ( )

Дом – татковина                    ( )

Пешки                                     ( )

Дрво                                        ( )

Оро                                         ( )

Магаро                                   ( )

Китара                                    ( )

Кревет                                    ( )

Школо                                     ( )

Химна                                     ( )

Транскрипцијата е дадена во слободна интерпретација. Од наведените  примери се гледа дека иако словенизирана, античката македонска ономастика во Република Македонија се зачувала, пркосејќи на забот на времето, освојувачите и хетерогените јазични влијанија, што е многу важно за етногенезата и континуитетот на македонскиот народ, имињата на нивната татковина, јазикот, културата и обичаите. 

Во ономастиката на Бригите утврдивме околу 50 топоними, 34 етноними и 35 хидро и ороними кои потекнуваат од палеобалканската глосологија. Исто така е и во ономастиката на Тракија, односно Илирија. Антропоними: Bastos (осн. βας, Βασιλευς, bas, basileus–крал и βασταξω, bastazo–носи, држи). Ист е коренот и за ономастиката на Basa, Basos, Bastarevs (осн. βας, bas –крал и ρεω, ρευ, reo, rei-тече); Getas (осн. γη, γητης, ge, getes-селанец); Dada (кованица од δα, da-многу и δα, da-да учи, т.е. многу учен); Dules (δουλη, δουλος, doule, doulos-слуга, роб); Dasius (δασυς, dasis-влакнест); Euadeda (ευαδε, eudade-да се допаѓа, да годи); Mania (μανια, mania-беснило); Mama (μaμμη-баба). Манта (μαντις, mantis-пропок, гатар); Medes (μεδ, μεδω, med, medo-владеење, управување); Tiρas (осн. τυπ, tip, τυποω, tiroo–твори, гради); Pitta (πιττα, pitta-смола); Attas (αττω, atto-истрча, побегна); Gauros (γαυρος, gavros-весел) итн.

Топоними: Almana (αλς, αλμη, als, alme-слана, море и зборот μαν, man-секако). Kidre (κυδρος, kidros-славен). Altos (αλτο, alto-скока). Asara (ασαριον, asarion-пара). Astraia (αστρον, astron-ѕвезда). Galepsos (γαλη, gale-ласица и οψις, opsis-изглед). Bolbe (βολβος, bolbos-лук). Pelion (πελος, pelos-глина). Damastion (δαμαζ, damazo-скроти, победи) итн.

И покрај многуте миграции во Албанија постои богата палеобалканска глосологија. Наведуваме неколку називи:

Tirana (осн. τυρGιs, tirsis-кула, камбанарија, τυραννεια, tiraneja-владеење и τυραννος,tiranos-господар). Drač или Durres (Δυραχιον, dirahion-кованица од δυο, dio-две, и ραχις, rahis-грпка, гора, возвишение, рид). Korča од Koresos (Κορησσος, осн. κορη,kore-девојка, мома, односно ќерка на богот Зевс и Деметра). Himara (Χιμαρος, himaros-јарец, коза или змеј кој исфрла оган, симбол на вулкан). Gjirokastra (αργυριον, argirion-сребро и зборот καστρον, kastron-тврдина). Kakabia (κακος, kakos-лош и зборот βιος, bios-живот). Valona (βαλλω, ballo-фрла, погодува). Pеškopeja (επι, epi-над и зборот σκοπεω, skopeo-наѕирање, набљудување). Оронимите: Zebs (Ζευς, Zevs-бог, богови), Kastrat (кованица од κασις, kasis-брат, братство и зборот στρατια, stratia-војска, чета, т.е. „племенска војска“).

Продолжува

Пишуваат: АКАДЕМИК А. ШКОКЉЕВ - ДОНЧО И СЛАВЕ КАТИН