Димитар Влахов

„Оние кои се ставија во служба на бугарската освојувачка политика, Александров, Протогеров, Иван Михајлов и Националниот комитет на Македонските братства во Бугарија, на чело со Иван Каранџулов, не успееја. Но ние левичарите во МРО не можевме да ја искористиме оваа ситуација како што треба. Ние, генерално, во целина, не се покажавме на потребната висина на ситуацијата. Благодарение на неактивноста на големото мнозинство дејци од левицата на страната на МРО, благодарение на грешките направени од нив, би рекол големи грешки, работниците од старата десница на МРО и старите раководители, кои се обединија со дејците од десницата во 1908 г. добија превласт во Пиринска Македонија. Тие стари грешници навидум го кренаа знамето на самостојната македонска борба.“ – пишува Димитар Влахов во текстот „Предавниците на македонското дело“ (Мајскиот манифест от 1924 г.) (Македонска мисъл, кн. 3-4, год. 1, 1945)

Димитар Влахов (8.11.1878 -7.04.1953) е македонски револуционер, општественик и државник,  бил деец на Македонската револуционерна организација, Народната федеративна партија, Солунската социјалистичка федерација, ВМРО (Автономистичка), ВМРО (Обединета), Бугарската комунистичка партија и Комунистичката партија на Југославија.  После Втората светска војна бил општествено-политички деец на ФНР Југославија и НР Македонија.

Во текот на својата долгодишна активност во Македонското револуционерно движење, Влахов бил сведок на низа настани во кои македонскиот народ бил предаден и продаден заради лични интереси на домашни и надворешни предавници. Во текстот „Предавниците на македонското дело“ објавен во Македонска мисла во Софија во 1945 година, Влахов отворено говори за влијанието на пропагандите и за поделбите во македонското револуционерно движењето, што довело до поделба на земјата. Со оглед дека денес дел од раководството на земјата е под влијание на истите пропаганди, што може да доведе до нова поделба на земјата, како опомена на она што сега го прави бугарската пропаганда и т.н „левица“ во земјата, го објавуваме дел од текстот на Влахов во кој за предавствата на македонската казуза пишува:

„ ... Владите на соседните земји на Македонија, особено бугарската империјалистичка влада, се бореле со сите средства да навлезат во МРО (Македонската револуционерна организација – н.з), да дојдат до нејзиното раководство, да ги насочат своите активности во согласност со интересите на политиката на бугарскиот освојувачки национализам.

Српската и грчката пропаганда не можеа да сметаат на никаков успех во македонското ослободително движење, бидејќи македонскиот народ, македонските Славјани, ја сметаше српската и грчката пропаганда за непријателска, која со своите постапки ги одвоија од македонскиот народ.

Морам да забележам дека бугарската пропаганда имаше одреден успех во тој поглед. Тој успех се должи и на напорите што македонскиот иселеник во Бугарија ги покажа на овој план.

Во Бугарија на почетокот на тој век имало 100 илјади македонски иселеници, а сега има 500-600 илјади иселеници и бегалци. Оваа 100.000 емиграција главно била од Вардарска Македонија: Велес, Прилеп, Охрид, Битола, Тетово, Крушево, Кичево, Дебар, Скопје, Штип итн. Оваа емиграција активно учествува во државниот, политичкиот, економскиот, културниот и општествениот живот на Бугарија.

Одреден дел од оваа емиграција која ги прифатија предлозите на бугарската империјалистичка влада и палатата, го основаа Врховниот македонски комитет, кој подигнал две таканаречени востанија во 1895 година во Мелничкиот и во 1902 година во Горноџумајската област - Пиринска Македонија. Овој дел од македонската емиграција продолжи во текот на целиот период на постоење на македонското ослободително движење да го попречува вистинското народно револуционерно движење, таа продолжи да ја игра улогата на непријател на македонската слобода, непријател на разбирањето меѓу јужните Славјани и балканските народи воопшто, непријател на балканското единство и братство.

Но, за честа на македонскиот народ, за нашата гордост, треба да забележиме дека македонската емиграција и бегалците во нивното огромно мнозинство останаа верни на заветите на проапостолите на македонската револуција. Оваа емиграција, прогресивната македонска емиграција, беше групирана во исклучително прогресивните движења во Бугарија и активно учествуваше во политичкиот живот на земјата, бидејќи испраќаше свои прогресивни претставници во парламентот во Софија. Би сакал да истакнам дека од 1923 до 1940 година, во сите законодавни домови во сите собранија, македонските иселеници - и бугарските маси во Софија, Пловдив, Хасково и на други места испраќаа свои претставници - незаборавниот Димо Хаџи Димов 1923 година, Христо Калајџиев. 1927 година, Христо Трајков и Алексо Мартулков 1931 година од Софија, Стамат Иванов 1931 година од Пловдив, Трајко Христов 1931 година од Хасково, Божин Димитров Проданов 1939 година од Софија. Тие пратеници храбро ја бранеа каузата на Македонија, ги штитеа интересите и идеалите на емиграцијата и на бугарските маси. Да додадеме и дека македонската емиграција во 1927 година, давам податоци за тоа време, затоа што имам информации за тоа време - таа била половина од членството на Комунистичката работничка партија, која тогаш броела 27 илјади луѓе. Македонците беа иницијатори за формирање на оваа партија.

Оваа емиграција учествувала и имала најголем удел во борбите на бугарскиот народ против фашизмот и мракобесието. Оваа емиграција и сега во апсолутно мнозинство е слободољубива, непријател на фашизмот и мракобесието, пријателски настроена кон слободната федерална држава Македонија во федеративна демократска Југославија.

Благодарение, повторувам, на политиката на бугарскиот воинствен национализам спроведена со помош на конзервативната македонска емиграција во Бугарија, подложна на великобугарските идеи, забележуваме одредена поделеност во средината на самата македонска организација.

Врховистите - претставувајќи ја конзервативната великобугарска емиграција, формирајќи го јадрото на Врховниот македонски комитет на Цончев, Михајловски, Николов, Протогеров, од почетокот се обидоа да го наметнат своето влијание со соработката на бугарските претставништва во Македонија и Бугарската егзархија. Подоцна, особено по Илинденското востание, бугарските влади и палатата успеале да привлечат на своја страна дел од раководителите на македонската револуционерна организација.

Во македонската револуционерна организација се појавуваат две струи. Десницата која се јавува како раководител на Скопскиот и Битолскиот револуционерен округ и левицата која се јавува како раководител на Солунскиот, Струмичкиот и Серски револуционерен округ. Нејзини претставници беа: Сандански, Чернопеев, Добри Даскалов, Кантарџиев, Паница, Буинов, Хр. Јанков, Ризо Ризов, Панко Брашнаров, Д.Арнаудов итн и јас сум еден од тие претставници. МРО имала 5 револуционерни окрузи.

Претставници на десницата беа: Тодор Лазаров, Тодор Александров, Хр. поп Коцев, Хр. Матов, Ив. Гарванов, Данаил Крапчев, Петко Пенчев, Кирил Прличев, Георги Баждаров, Лазар Томов и други.

Оваа десница отворено ги штитела позициите на бугарската освојувачка националистичка политика, со нивните постапки, со провокативните атентати извршени во 1911 и 1912 година во предвечерието на балканската војска, во Штип, Кочани, Радовиш, Дојран, Солун и на други места. истури вода во воденицата на бугарскиот империјализам.

Се зголемуваат престапите и прекршоците на десното крило на МРО во однос на македонскиот народ. Тоа има голем дел од одговорноста во катастрофата на Македонија.

Со објавувањето на Балканската војна во 1912 година, МРО како целосна организација на Македонија престана да постои. Но, Александров, Протогеров и Чаулев продолжиле да се сметаат себеси за членови на ЦК и да го користат името и престижот на таа организација.

За време на балканската војна, македонскиот народ ги поддржуваше воинствените балкански држави, бидејќи оваа војна ја сметаше за ослободителна. Но, тој беше сурово измамен.

Што се случи? - Македонија беше поделена, санкционирана е поделбата на Македонија во Букурешт - август 1913 година.

Првата светска војна уште помалку можеше да го донесе ослободувањето на Македонија. Нашата татковина остана да стенка под неподносливо ропство. Таканаречените мировни договори од Версај го санкционираа овој статус на роб.

Но, тие војни донесоа отрезнување кај одредени македонски кругови кои (веруваа н.з) во ослободителната мисија на Бугарија, Србија и Грција и на христијанска Европа. Тие илузии се распаднаа во прашина. А гледаме како уште при крајот на 1918 година работниците на македонската ВРО од сите околии, на чело со дејците од Серскиот, Струмичкиот и Солунскиот округ формирале привремено претставништво на организацијата на МРО; го кренаа старото знаме на македонската автономија, на балканската идеја за идното балканско братство.

Оние кои се ставија во служба на бугарската освојувачка политика, Александров, Протогеров, Иван Михајлов и Националниот комитет на Македонските братства во Бугарија, на чело со Иван Каранџулов, не успееја. Но ние левичарите во МРО не можевме да ја искористиме оваа ситуација како што треба. Ние, генерално, во целина, не се покажавме на потребната висина на ситуацијата. Благодарение на неактивноста на големото мнозинство на дејците од левицата на страната на МРО, благодарение на грешките направени од нив, би рекол големи грешки, дејците од старата десница на МРО и старите раководители, кои се обединија со работниците од десницата во 1908 година добија превласт во Пиринска Македонија. Тие стари грешници навидум го кренаа знамето на самостојната македонска борба. Овде треба да наведам некои причини од идеолошка природа кои придонеле за зајакнување на десницата на МРО во 1922 година и на почетокот на 1923 година во Пиринска Македонија.

Во летото 1922 година, Алеко Василев, наречен Алеко Паша - убиен од бандата на Иван Михајлов заедно со неговите пријатели и со цветот на македонската интелигенција во тој македонски регион во септември 1924 година, во врска со убиството на Т. Александров - почнале да работат заедно. со Т.Александров (дотогаш Алеко Василев минуваше за самопризнаен член на левицата на организацијата). Тој издаде циркулар во кој се вели:

1. Дека ВМРО ќе се бори за ослободување и обединување на Македонија во единствена политичка целина, во независна држава, а тоа беше едно од главните барања на Сандански и неговите другари, благодарение на што ја уживаа поддршката од целото население на тој регион.

2. Организацијата нема да се меша во внатрешните работи на Бугарија и нема да дозволи бугарската влада да се меша во нејзините работи, а тоа значеше, тој ја крена паролата за независност на македонското ослободително движење од мешањето на Бугарија.

Со ова Александров јавно се откажа од својата стара програма за превласт и ја прекина политиката на старата, делчевска ВМРО.

Од друга страна, за да ги привлечат комунистите на своја страна - и тие ја сочинуваа импресивната сила, локалните водачи на Александровата организација изјавуваа дека не ја сметаат комунистичката партија за свој противник, бидејќи националната револуција не исклучува општествената револуција, напротив, таа беше нејзин неизбежен предуслов.

Со тие демагошки методи на агитација, соработниците на Александров во Пиринска Македонија успеаја да доведат во заблуда дел од нашите стари работници во тој регион „од Серскиот револуционерен округ“, како и некои комунисти и анархисти, како Бујнов, Скрижовски, Стоје Хаџиев, Пенков, Медникаров, Ковачев и други.

Оваа организација била поддржана од бугарската и македонската буржоазија во Бугарија и Пиринска Македонија. И тоа беше извесен фактор во Пиринска Македонија, и во Бугарија, меѓу емиграцијата. Во Вардарска Македонија нејзината моќ се протегала само на пограничните области во Бугарија - во Штипскиот округ.

Познато е каква голема улога одиграле Александров и Протогеров во подготовката и извршувањето на државниот удар од 9 јуни 1923 година при соборувањето на владата на Стамболиски, во септември истата година во задушувањето на народното востание на селаните и работници во Бугарија.

Но, Александров и Протогеров и нивните помошници чувствувале дека мнозинството од населението во Пиринска Македонија, како и емиграцијата и бегалците во Бугарија, не само што не се со нив, туку и биле насочени против нив. А, познато е дека растојанието од расположението до акциите не е многу големо. Александров и Протогеров се плашеле дека Македонците од Пиринска Македонија и оние што живеат во Бугарија ќе преземат акција против нив. За да го апсорбираат незадоволството што произлегло од нив, а од друга страна, не уверени во своите партнери - бугарската и македонската фашистичка буржоазија, кои во секој момент би можеле да ги напуштат, решиле да подготват врски со Советска Русија за да побарајте помош од неа, дипломатска и политичка при разрешувањето ма македонското прашање, а исто така и да стапат во контакт со другите македонски групи и балканските национални организации и политички партии, кои стојат на основата на самоопределувањето на македонскиот народ и другите балкански народи.

Во овој обид тие бараа личност која ќе служи како врска. За таа цел тие ми пријдоа, бидејќи знаеја дека ја уживам целосната доверба на македонскиот народ: бев член на ЦК на старата делчевска македонска организација во 1903-904 година, бев претседател на Солунскиот комитет на таа организација; Бев социјалистички пратеник во турскиот парламент од 1908 до 1912 година. За кандидат на левицата на организацијата бев избран од Солунскиот санџак, односно од окрузите: Солун, Св. Гора, Кукуш, Лагадина, Ениџе Вардар, Карафере, Воден, Дојран, Гевгели, Струмица, Тиквеш; Бев и претседател на Централното биро на легализираната левица на организацијата - Народната федерална партија (оваа партија беше распуштена од турската влада во 1910 година врз основа на законот за распуштање на националните организации).

Ја прифатив поканата. Отидов во Москва заедно со Монев, зетот на Александров, со мисија да биде ВМРО политички и дипломатски поддржано од Советска Русија, бидејќи организацијата на Александров беше обврзана да го промени својот политички курс, т.е. беше обврзана да дејствува заеднички со сите прогресивци. фактори во Македонија и на Балканот против фашизмот и империјализмот. Овде да истакнеме дека оваа покана писмено ја упатија пред мене блиските македонски дејци на Александрова, Баждаров, Прличев и Монев, а лично преку Павел Шатев.

Добро пресудувајќи, колкаво големо значење би имало за македонското ослободително движење да ги извлече оние Македонци што се наоѓаат во ВМРО од погубното влијание на бугарскиот фашизам и разните бугарски буржоаски организации и да ги насочи по патот на вистинската борба за ослободување и обединување. на македонскиот народ, ја прифатив поканата. Во Москва се сретнавме со водечките фактори на Советскиот Сојуз. На мене и на Монев ми беше кажано во Москва (ова беше во август 1923 година):

- Ја знаете политиката на СССР. Таа секогаш беше за заштита на угнетените народи. Нејзините авторитативни претставници честопати го кажуваа тоа. Нејзините претставници во Џенова, а подоцна и во Лозана, ја покренаа паролата за самоопределување на народите, а особено на балканските народи. На оваа поддршка може да смета и ВМРО претставена од Александров, Протогеров и Чаулев, доволно е да биде оваа една организација која всушност се бори за ослободување на Македонија.

На враќање од С.Р. Влахов и Монев пред делегацијата презентираа детален писмен извештај за својата мисија, кој му беше предаден на Александров. Тие му предложија на вториот да даде докази во горната смисла. Александров се преправаше дека ја прифаќа понудата. Му било предложено да излезе со декларација во која ќе го изнесе сето тоа. Тој побара од Влахов да ја напише оваа декларација, што овој го направи. (Во оваа точка Монев целосно се согласи со Влахов). Оваа декларација, во нејзините главни точки, ја одобри Александров, неговите советници: Прличев, Милев и Баждаров, кои утврдија дека во оваа форма не може да се објави. Го прегледуваат и месец дена потоа го објавуваат, нагласувајќи го онака како што сакале.

Подготвил: Т. Каранфилов

(продолжува)