Александар ДОНСКИ

Во нашата јавност (но и пошироко) е речиси непознат фактот за грчкиот терор против Еврејската популација во Солун. Денес, низ интернет, но и низ други публикации, грчката пропаганда сака да ја претстави Грција како историски „пријател на Евреите“ (веројатно за да се додвори на Израел и на САД), но историските факти и сведоштва од самите Евреи кои живееле во Солун, нудат една поинаква вистина.

Во 2009 година авторот Авива Бен-Ур во САД објави книга под наслов „Евреите сефарди во САД“ во која нуди податоци за масовното доселување Евреи во САД во ХХ век (за добивањето на книгата искажувам благодарност кон г-дин Давид Кохен од Њујорк, САД). Во оваа книга е објавен многу интересен податок. Се работи за сведоштво на солунскиот Евреин Моис Сулам, кој го напуштил градот веднаш по поделбата на Македо­нија по што стигнал во САД. По извесно време таму објавил ностал­гична поема во која ги опишал потресните сведоштва за грчкиот терор против Евреите во Солун, поради што го напуштил овој град. Во поемата Моис Сулам револтирано ги квалификува Грците како „варвари“. Во врска со ова сведоштво во гореспомнатата книга (стр. 31 и 32), читаме:

„Загубата на отоманскиот Солун во полза на Грција и порастот на грчкиот националистички анти-семитизам биле причина за масовен егзодус на Евреите, што почнал во 1912 година. Недолго откако Моис Сулам побегнал од својот роден Солун, тој објавил носталгична и горчлива поема во која го опишал своето бегство. Во својата поема под наслов „Конечното збогување со мојот роден град“, која била објавена во септември 1913 година во едицијата „Ла Америка“, Сулам објаснува дека под влијание на жестокиот национализам мнозина Грци христијани направиле пустош среде Еврејската заедница и еврејскиот кварт во Солун.

Детали од поетското сведоштво на Сулам се потврдени во истиот број на „Ла Америка“ во напис во кој е опишано уништувањето на еврејскиот имот проследено со закани за крвопролевање континуирано упатувани од страна на грчките христијани.

Што се однесува до самата поема, пренесуваме извадоци од неа:

Како оние што бегаат од опожарената им куќа,

Така побегнаа илјадници од поранешна Турција

само за да се спасат од варварите Грци.

Солунските Евреи ко слепци побегнаа

и во Америка стигнаа со желба единствена

бргу да најдат спасение.

...И така се збогував со мојот роден град,

Со градот на моето детство и младост.

Збогум Солун, збогум засекогаш.

Солун, градот во кој живееја Евреи,

остана денес речиси празен.

Градот што до вчера беше полн со убавина,

денес ме исполнува со горчина.

Збогум граду на овената убавина...

Градот во кој до вчера течеше мед и млеко,

денес е исполнет со болка и гнев.

Збогум Солун, седиште на голема мудрост.

Денес дури и твоите студенти те избегнуваат.

Градот кој до вчера беше исполнет со јудаизам

Денес врие од омраза кон Евреите.

Во продолжение на книгата од Авива Бен-Ур читаме дека во Солун во 1917 година избувнал голем пожар кој главно го зафатил Еврејскиот кварт при што среде зима десетици илјади Евреи останале без кров над главата. Ова исто така била причина за заминувањето на Евреите од новоокупираните македонски територии на Грција.

Освен тоа нововоспоставената грчка власт во Солун ги поттикнувала Евреите да се иселат од државата и преку тоа што ги прогласувала за неспособни за служење на воениот рок, поради што можеле да ја напуштат државата.

Се смета дека во 1890 година во Солун живееле околу 55.000 Евреи што било речиси половина од населението, а по 1922 година, нивниот процент се намалил само на 20%. Во 1943 година германските нацисти депортирале во концентрациските логори околу 96% од преостанатите Евреи. Денес во Солун живеат одвај нешто повеќе од илјада Евреи или околу 0,25% од целокупното население во градот.

По окупацијата на Егејскиот дел на Македонија од страна на Грција, гледаме дека не само Македонците, туку и останатите народи биле тероризирани од грчката шовинистичка власт. Освен за грчкиот терор против Евреите, вакви сведоштва постојат и за грчки терор против Власите, а секако дека на удар се нашле и Албанците, па овие историски податоци треба што повеќе да се форсираат денес пред меѓународната јавност.