Васко Гичевски

Многу често во нашата историографија за лични или политички цели кога се зборува за некој настан од историска гледна точка истото се “суредува“ па потоа таков им се презентира на широките народни маси.

Таков е и случајот со побуната на Артилериската единица на Скопското Кале во 1945 година на 7 јануари кога македонските партизани се побунија и излегоа со пароли дека сакаат на Солун, а не на Срем.

Од денешна гледна точка овој настан се толкува на илјада начини, па еден од нив е и тоа дека оние кои биле за да се нападне Солун се чисти Македонци, а додека другите кои биле за Срем се србомани. Најпрво историјата треба да се согледува од аспект на времето во кое се случил бунтот, односно во тој момент македонската армија броела околу 100 000 војници со скромно вооружување.

За разлика од македонските единици во Егејска Македонија имало стационирано: околу 200.000 војници, 400 авиони и 3.000 тенкови. Покрај тоа обединетите грчки единици располагале со околу 100 000 војници, а во Солун се наоѓале и околу 10.000 војници на кралска Југославија.

Доколку македонските единици ја нападнеле Грција, а со самото тоа и Велика Британија во суштина таа ќе се самоуништела затоа што војската на Грција и Велика Британија била скоро двојно поголема, но исто така тоа ќе значело и напад врз еден од најголемите сојузници и антифашистички земји, а со тоа Југославија вклучително со Македонија би биле разрушени до темел.

На ова прашање треба да се гледа и од поширок аспект однсоно од глобално-политичка страна, бидејќи новото европско и можеме да кажеме светско геополитичко уредување беше направено на конференцијата во Јалта кога и дефинитвно беа поставени границите помеѓу комунизмот и капитализмот.

Од тука можеме да изведеме заклучок дека одлуката да се оди на Срем можеби беше погубна, бидејќи Македонците се најдоа на првите борбени линии, но барем успеаа да ја зачуваат оваа територија, на која што ние и до ден денес живееме, а доколку тргнеа да го освојуваат Солун несомнено е дека во тој напад токму Македонците најмногу ќе изгубеа.

Гледајќи на позитивната страна од тој настан Македонија се разви во независна и самостојна држава која најпрво како федеративна единица во СФРЈ, а потоа од 1991 благодарение на многубројните македонски родољуби во независна, самостојна и суверена република Македонија.

Уште тогаш кратко по ослободувањето Македонците формираа радио, дневни печатени весници на мајчин јазик, почна печатењето на македонски книги итн.

Можеме да заклучиме дека ниту оние кои биле за да се нападне Солун, ниту пак оние кои биле со убедување дека треба да се оди на Срем биле србомани, а првите Македонци. Сите тие се македонски партизани, македонска војска, македонски комунистички дејци се разбира секој со своја идеја и замисла за идинината на Македонија.

Апсурдно и сосема непотребно е да се нагрдуваат едните како вакви, а другите како онакви за бедни политички цели кога историската вистина се знае.

Доколку сами со себе се негираме не треба да очекуваме другите да не признаваат! Ние за да опстанеме треба да се обединиме и на секој начин колку што можеме да помогнеме на Македонија, токму тука се крие клучот за светла иднина.