ОБЈАВЕНИ СЕ Е 26 И 27 ЕПИЗОДА ОД СЕРИЈАТА „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“

Среда, 27 Ноември 2024

Среда, 30 Август 2017

Деновиве на Youtube се поставени 26 и 27 епизода од документарната серија „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“ (“THE ANCIENT MACEDONIANS WERE NOT GREEK”), чиј комплетен автор е Александар Донски. Серијата е во продукција на Lloyd Harrison Entertainment Group од Сиднеј, извршен продуцент на серијата е Џим Стефан, ко-продуцент е Горан Котев, а асоцијативен продуцент е Андрија Петревски, сите од Сиднеј. Текстот го читаат Бубе Донска и Стефо Нанцу. Во серијата ќе бидат претставени сведоштва од над педесет антички автори според кои античките Македонци не биле никакви „Грци“ како што тврди денешната грчка пропаганда. Авторот на серијата Александар Донски очекува оваа серија да ги разниша темелите на грчката историографија и пропаганда кога е во прашање античка Македонија.

Обете епизоди се посветени на сведоштвата историчарот Полибиј (3 и 2 век пред Христа) Полибиј се родил околу 203, а починал околу 120 година пред Христа. Потекнувал од ахајскиот град Мегалополис. Тој бил старогрчки историчар под римско влијание. Тој напишал неколку книги, од кои најголем дел се загубени. Негово делумно зачувано дело е книгата „Истории“, во која детаљно е опишан периодот од 220 до 146 година пред Христа. Во продолжение ќе се задржиме на извадоци од делото на Полибиј исклучиво од аспект на темата што овде ја обработуваме.

Веќе ја спомнавме Ахајската лига. Спомнавме дека тоа било сојуз (еден вид конфедерација) помеѓу 10 и 12 градови-држави на територијата на денешна Грција, конкретно на Пелопонез. Веќе спомнавме и дека околу пет децении по смртта на Александар Велики Македонски, Ахајската лига, користејќи ја нестабилната состојба во својот окупатор Македонија, повторно била обновена, овојпат во форма на федерација. Водач на Ахајската лига бил извесен Аратус, кој прво се борел против македонското ропство, а потоа, откако се јавила опасност да биде сменет од лидерското место на Ахајската лига од страна на Спартанецот Клеомен (Трети), ги повикал своите довчерашни непријатели Македонците на помош, кои се вратиле на Пелопонез, му помогнале, но потоа не се повлекле, туку останале таму. Заради тоа Аратус бил критикуван од значаен дел од грчката јавност.

Овие настани ги опишува и Полибиј. Во врска со првобитните активности на Аратус против Македонците, кога тој се борел да ги избрка од Пелопонез, Полибиј пишува:

„...Тој (Аратус) продолжил да владее со ахајската нација и сите негови планови и активности биле насочени кон една цел - бркање на Македонците од Пелопонез, потиснување на тираните и повторно воспоставување на основи на античката слобода на секоја држава.“ (Polybius, Histories, II, 43).

Во врска со амбициите на Клеомен (Трети) од Спарта, за кого рековме дека сакал да ја предводи Ахајската лига за да ги ослободи Грците од македонското ропство, Полибиј пишува:

„...Личната амбиција на Клеомен и далекусежен проект биле доколку успее да завладее со Пелопонез, да се обиде да стане господар на цела Грција, што било невозможно без претходно да стави крај на владеењето на Македонија.“ (Polybius, Histories, II, 49).

И ова е толку јасно кажано што нема потреба од подетаљно објаснување. Спартанецот Клеомен сакал да го превземе водството на Ахајската лига за да завладее со Пелопонез, а потоа и со „цела Грција“. Но, тоа било невозможно затоа што тие територии биле под македонска власт. Значи тој прво морал да ги ослободи Грците од македонското ропство, а потоа да завладее со „цела Грција“. Јасно е дека овде Полибиј кога пишува за „цела Грција“ и на крај памет не му паѓа дека тоа ја подразбира и Македонија. Напротив, овде јасно пишува дека за да се завладеела „цела Грција“ истата прво требло да биде ослободена од Македонија.

Во истата книга Полибиј и на друго место ја спомнува „состојбата во Грција и Македонија“. (Polybius, Histories, II, 49).

Полибиј пишува и за воениот договор што го направил Филип Петти Македонски со Ханибал од Картагина за взаемна помош против опасноста од Римјаните. Во еден член од овој Договор пишувало дека:

„... Кралот Филип и Македонците и остатокот од Грците кои се нивни сојузници ќе ги заштитуваат Картагинците...“ (Polybius, Histories, IV, 3,9).

Нема дилеми дека и овде Македонците се третирани како одделен народ од Грците. Познато е дека во тоа време не сите Грци биле под власт на Македонците, туку значаен дел од нив. Членот од овој Договор јасно ги спомнува Македонците и оние Грци кои биле нивни сојузници, т.е. кои биле под нивна власт.

Полибиј (III, 4-5) пренесува и едно обраќање на македонскиот амбасадор (испратен од Филип Петти) пред Етолците. Во услови кога Македонија била сериозно загрозена од Рим, а Етолциte се ставиле на страна на Римјаните, македонскиот амбасадор очајнички апелирал до нив да се откажат од соработката со Рим, предупредувајќи ги дека ако победи Рим, ќе настрадаат и тие (како што, всушност, и навистина се случило). Во подолгиот пренесен говор, македонскиот амбасадор, меѓу другото, им рекол на етолските водачи:

„Велите дека се борите против Филип заради доброто на Грците... но всушност вие се борите за поробување и уништување на Грција.“

И од овој мал извадок се гледа дека Македонците се одделно третирани од Грците, штом Етолците мислеле дека се борат против Филип за доброто на Грците, а македонскиот амбасадор ги убедувал дека тие всушност постигнувале спротивен ефект.

Во 18-та книга Полибиј дава детален извештај на преговорите помеѓу Филип Петти Македонски и римскиот генерал Фламинин. Прво е опипшана нивната средба, а потоа и меѓусебниот разговор и реплики. Притоа секој бил придружуван со претставници на своите сојузници (главно Грци). Откако со недоверба се доближиле едни кон други (што детално е опишано), почнале преговорите. Во врска со ова Полибиј пишува:

„Римскиот генерал... побарал Филип да се повлече од цела Грција, а пред тоа да им ги предаде затворениците и дезертерите...“ (XVIII, I, 2).

Еве уште еден доказ дека ниту Полибиј, ниту римскиот генерал Фламинин, ниту пак Филип Петти Македонски ги сметале Македонците за „Грци“. Фламинин јасно побарал Филип Петти да ги напушти грчките територии со кои тогаш Македонија владеела и да ја лимитира својата власт само во Македонија. Филип Петти бил обвинет и заради претераната жестокост што ја покажувал кон Грците, дури и кога му биле сојузници. Во продолжение читаме:

„...Тој (Филип Петти) уништил повеќе градови во Тесалија (грчка област), иако бил пријател и сојузник на Тесалијците, од кој и да било нивни непријател што кога и да е постоел.“ (XVIII, I, 3).

По ваквите обвинувања, пред присутните се обратил лично Филип Петти Македонски. На барањето Македонците да ја напуштат „Грција“, тој, меѓу другото, одговорил:

„А која е таа Грција од која ми наредувате да се повлечам? И како вие ја дефинирате Грција? Мнозинството Етолци не се Грци. Не се! И земјите на Агра, Аподота и Амфилојија не се грчки. Дали тоа значи дека имам дозвола да останам во тие земји?“ (XVIII, I, 5).

Ова е една од најинтересните изјави која вреди подетално да се анализира. Овие зборови не само што се вредни затоа што претставуваат автентичен исказ на еден од последните античко-македонски цареви, туку и во овие зборови тој сосема јасно направил мала анализа за етничкиот состав на тогашните грчки територии.

Прво тој вели дека мнозинството Етолци не биле Грци, што секако дека е одраз на нивното не-грчко себе-декларирање. За Етолците веќе спомнавме дека живееле северно од Пелопонез што значи дека во антиката прашање е дали и тој дел бил грчки (барем според релевантните сведоштва од тоа време). Постојат и други антички сведоштва во прилог на тврдењето дека Етолците не биле Грци.

Во врска со ова познатиот антички историчар Тукидид во своето дело „Пелопонеската војна“ пишува:

„Евританијаните, кои се најголемо племе во Етолија, зборуваат на јазик, кој тешко може да се разбере. (Thucydides, Peloponesian War, 3, 94).

Негрчкото етничко потекло (барем на дел од Етолците) е потенцирано и во големиот „Речник на грчка и римска географија“, каде авторот, повикувајќи се на пишувањата на Страбо, во врска со населението на Етолија, пишува:

„Оригиналните жители на Етолија, се смета дека биле Куретите кои, според некои податоци, дошле од Евбеја (Страбо 10, 465)... Освен нив исто така се спомнуваат и Лелегите и Хијантите, од кои последните биле избркани од Беотија (Страбо 322, 464). Овие три народа најверојатно припаѓале на големиот народ Пелазги и тие не биле Хелени.“ ("Dictionary of Greek and Roman Geography", William Smith, LLD. London. Walton and Maberly, Upper Gower Street and Ivy Lane, Paternoster Row; John Murray, Albemarle Street, 1854. Овој речник, како и сите овде цитирани дела од Вилијам Смит, се користени од нивната електронска верзија на Интернет, во која не се посочени страниците од хартиената верзија. Оваа електронска верзија е достапна на: http://www.perseus. tufts.edu/cgibin/ptedyt?doc=Perseus:tedyt:1999.04.0064).

Во овој Речник читаме дека отпрвин Етолија била нарекувана Куретис (според народот Курети), а првите грчки доселеници дошле од Пелопонез, по што областа го добила името Етолија.

Но, тоа не е сè. Филип Петти и за градот Амфилохија вели дека не бил грчки. Овој град се наоѓал во непосредна близина на Етолија. Агра и Аподота не ги дефиниравме, но веројатно дека и тие се локалитети кои се наоѓале во границите на територијата денес неправедно дефинирана како „античка Грција“.

Во продолжение, во врска со обраќањето на Филип Петти кон Фламинин, читаме:

„... Тој го праша Фламинин, велејќи дека сега им се обраќа на Римјаните, прашувајќи дали тој бара од него повлекување од оние градови во Грција што самиот ги освоил или и од оние што ги наследил од своите предци.“ (XVIII, I, 7).

И овде гледаме дека на Филип Петти му било сосема јасно дека грчките територии биле нешто посебно во однос на Македонија, која со нив владеела со генерации наназад.

Во продолжение читаме за обвинувањата пред Римскиот сенат против Филип Петти од страна на грчки пратеници. Полибиј детаљно ги опишува овие обвинувања изнесени од приврзаниците за војна на Рим против Филип. Овде читаме:

„... Пристапот што тие го превзедоа беше во насока да се остави впечаток пред Сенатот дека се додека Халкис, Коринт и Димитрија се наоѓаат во македонски раце, на Грците ќе им биде оневозможено дури и да помислат за својата слобода.“ (XVIII, I, 11).

Значи Грците се наоѓале под македонска власт, па нивните пратеници во Рим се обидувале да ги убедат Римјаните да војуваат против Македонија за да им донесат слобода на Грците. Тие притоа велеле дека се додека на Филип не му се одземат сите грчки територии, Грците не ќе можеле да ја добијат својата слобода.

Пратениците кои го обвиниле Филип Петти рекле и дека: „...ако тој сакал да нареди, лесно можел да ги потчини Грците кога и да посака.“ (XVIII, I, 11).

Затоа тие побарале од Римскиот сенатот или да му наложи на македонскиот водач да ги напушти сите грчки територии што ги имал окупирано или да биде воено нападнат. На крајот упатиле апел до Сенатот „...да не ги измамат Грците во нивната надеж за слобода.“

Потоа следи опис на битката кај Киноскефале во која Македонците доживеале тежок пораз од Римјаните. Полибиј пишува дека на мнозина Грци не им се верувало дека Македонците биле поразени:

„Многу Грци во актуелните околности, кога Македонците доживеале пораз, го сметале овој настан како речиси неверојатен и мнозина се прашувале како можело да се случи фалангата да биде победена од војска вооружена на римски начин.“ (XVIII, I, 31).

Во преговорите што следувале по поразот на Македонците, пренесена е изјавата од римскиот генерал Фламинин, кој на претставникот на Етолците, му рекол:

„Во интерес на Грците е македонската доминација да биде што подолго потисната, но нема сомнение дека таа треба да биде уништена.“ (XVIII, I, 37).

На ова на Фламинин, од страна на извесен Фенеј, му било посочено дека Филип можел да ја обнови својата моќ, на што тој одговорил:

„Не зборувај бесмислици Фенеј, јас така ќе го направам мировниот договор што Филип, и да сака, не ќе може да им направи ништо лошо на Грците.“ (XVIII, I, 37).

По ова Филип Петти и навистина добил многу неповолни мировни услови од Римјаните. Меѓу другото од Филип Петти се барало:

„Сите останати Грци од Азија и Европа ќе треба да бидат ослободени и ќе треба да владеат според сопствените закони. Пред Истхмијанските игри Филип ќе треба да им ги предаде на Римјаните оние грчки субјекти кои се под негова власт и градовите во кои има поставено свои гарнизони.“ (XVIII, IV, 44).

И ова е толку јасна артикулација за ропството под Македонците во кое се наоѓале Грците, што ниту овде не е потребен никаков дополнителен коментар. Во продолжение Полибиј пишува за радоста на Грците заради слободата што им ја донеле Римјаните по победата над Филип Петти.

Од сето досега изнесено сосема е очигледно дека и делото на Полибиј претставува значаен аргумент против современата грчка пропаганда.