ОБЈАВЕНИ СЕ Е 31 И 32 ЕПИЗОДА ОД СЕРИЈАТА „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“

Среда, 27 Ноември 2024

Среда, 13 Септември 2017

Деновиве на Youtube се поставени 31 и 32 епизода од документарната серија „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“ (“THE ANCIENT MACEDONIANS WERE NOT GREEK”), чиј комплетен автор е Александар Донски. Серијата е во продукција на Lloyd Harrison Entertainment Group од Сиднеј, извршен продуцент на серијата е Џим Стефан, ко-продуцент е Горан Котев, а асоцијативен продуцент е Андрија Петревски, сите од Сиднеј. Текстот го читаат Бубе Донска и Стефо Нанцу. Во серијата ќе бидат претставени сведоштва од над педесет антички автори според кои античките Македонци не биле никакви „Грци“ како што тврди денешната грчка пропаганда. Авторот на серијата Александар Донски очекува оваа серија да ги разниша темелите на грчката историографија и пропаганда кога е во прашање античка Македонија.

Овие епизоди се посветени на сведоштвата од Теопомп, Хесихиј и Павсанија (1 дел).

Теопомп (Theopompus) се родил околу 378 година пред Христа на островот Хиос. Во тоа време Персија и Спарта се бореле за превласт над овој остров, па откако Персија надвладеала, семејството на Теопомп побегнало во Атина. Откако на власт во Македонија дошол Филип Втори, Теопомп бил еден од оние ретки Грци кои се залагале за пријателство со Македонците. Впрочем, ова е и разбирливо ако се знае дека Филип планирал војна против Персија, што значело можност за ослободување на родниот Хиос на Теопомп. Заради тоа овој историчар своевремено напишал песна посветена на Филип, како и неколку „Совети“ за Александар, кои (заедно со други негови дела) не се зачувани. Негови најзначајни дела се „Хеленика“ (познато и како „Историја на Грците“) и „Филипика“ (познато и како „Историја на кралот Филип“). Од делото „Хеленика“ зачувани се само 19 фрагменти. Делото „Филипика“ се состоело од 58 книги, од кои се зачувани над 370 фрагменти.

На светски познатата веб-страница „Ливиј - написи за античката историја“ ("Livius - Articles on Ancient History" достапна наhttp://www.livius.org/) познатиот историчар Џона Лендеринг (Jona Lendering) во врска со содржината на делото „Филипика“ од Теопомп, пишува:

„Како што индицира насловот, Теопомп го поставува кралот Филип Македонски (360 - 338 пред Христа) во центарот на својата сторија, но тој исто така третира и настани од други делови од светот. Тоа е универзална историја на времето во кое живеел овој историчар, која вклучува географски, културни, религиозни и етнографски информации... Тој верувал во монархијата и во Филип гледал идеален крал, иако ја критикувал неговата склоност кон алкохолот... Филипиката била завршена во 324. Во тоа време Теопомп се наоѓал на својот роден Хиос, каде му било овозможено да се врати во 333, откако Александар Велики наредил враќање на бегалците од Хиос. По смртта на Александар, про-македонски настроените Грци биле осомничени, па Теопомп повторно бил принуден да замине... Изгледа починал недолго по 320 година пред Христа“. (http://www.livius.org/th/theopompus/ theoompus.html).

Извадок од делото на Теопомп нуди и веќе спомнатиот британски воен историчар мајорот Ардаг. Тој се повикува на Теопомп како на антички автор кој тврдел дека во Епир (аналогно и во Македонија) во антиката никогаш не живееле Грци. Конкретно Теопомп ги спомнал народите кои го сочинувале грчкиот Амфиктионски Совет (за кој исто така пишувавме). Во списокот на овие народи (Јонци, Дорци, Ахајци, Фокијанци и други), не само што не се спомнати Македонците, туку не е спомнат ниту еден епирски народ, што значи дека, според Теопомп (но и според други старогрчки автори кои ги наведовме), ниту Епир во антиката не бил грчка територија, а камоли Македонија („Меморандум за античките граници на Грција“; British documents of foreign affairs, Part I, Series F, Europe 1848 - 1914, Vol. 14 "Greece, 1847 - 1914", University publications of America).

Иако до оригиналните фрагменти од Теопомп не успеавме да дојдеме, јасно е и од овие извадоци дека и овој старогрчки историчар сосема јасно ги третирал Македонците како посебен народ, чија историја видовме дека посебно ја обработил во однос на грчката.

ХЕСИХИЈ (VВЕК)

Во македонската јавност е малку познато дека постои значителен корпус од повеќе десетици зборови од јазикот на античките Македонци, кои се објавени на едно место.

Се работи за Лексиконот на Хесихиј (Hesychius). Пред да дадеме објаснување за значењето на овој Лексикон, да кажеме нешто за неговиот автор.

Хесихиј се смета дека живеел во V век во Александарија и најверојатно имал грчко етничко потекло. Главно се занимавал со собирање зборови од античките јазици и дијалекти, кои нему му се чинеле интересни. Со текот на времето создал еден огромен лексикон во кој се застапени околу 51.000 зборови.

Во големата Католичка енциклопедија изнесени се претпоставки дека основа на овој лексикон всушност бил некој постар лексикон, кој содржел зборови од античките јазици и кој настанал во првиот век по Христа, а Хесихиј само го дополнил. ("The Catholic Encyclopedia", Volume VII Copyright © 1910 by Robert Appleton Company Online Edition Copyright © 2003 by K. Knight наслов: Heszchius).

За животот на Хесихиј денес малку се знае. Познато е дека тој бил паган. Неговиот лексикон во некои светски енциклопедии е претставен како „грчки лексикон“. Таков е примерот со енциклопедија „Британика“, но и на неколку други места. Меѓутоа, ваквото претставување на овој Лексикон не одговара на фактите и истото претставува тенденциозно искривување на вистината во полза на грчката пропаганда. Најдецидна негација на „грчкото“ детерминирање на овој лексикон е самата негова содржина. Точно е дека во него најмногу се застапени зборови од разни дијалекти на тогашниот грчки јазик, но освен нив, Хесихиј презентира и зборови од други јазици. Тој има цело поглавие кое носи наслов „Зборови од народите“ и во ова поглавие среќаваме извесен број зборови и од други јазици: персискиот, тракискиот, египетскиот, индискиот и други. Под посебен наслов во ова поглавие се опфатени и зборови од јазикот на античките Македонци. Во склад со ова, во светски познатата енциклопедија „Колумбија“ (The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. Copyright © 2001 Columbia University Press, наслов: Hesychius of Alexandria) сосема коректно е презентирана вистината според која, Лексиконот на Хесихиј нуди податоци за, макар и сосема мала, реконструција на некои загубени јазици, меѓу кои посебно е потенциран јазикот на античките Македонци. Овде читаме:

„Хесихиј од Александрија живеел во V век и бил граматичар од Александрија. Познат е како составувач на непроценлив лексикон од необични зборови и изрази што се појавувале во грчките текстови. Материјалот бил собиран од специјални области (на пример медицина и сл.) од пишувањата на постари поети, како и од разни дијалекти и јазици. Овој лексикон претставува извор практично на целиот материјал што сега е достапен за некои од исчезнатите јазици, како што е случајот со античко-македонскиот јазик.“

Интересно е да спомнеме дека содржината на Лексиконот на Хесихиј до денес сѐ уште не е целосно презентирана пред светската јавност. Во поглавието „Зборови од народите“, спомнавме дека постои посебен наслов кој гласи „МАКЕДОНСКИ“. Во овој наслов по азбучен ред предадени се вкупно 130 зборови.

Деталниот преглед на сите античко-македонски зборови од Лексиконот на Хесихиј и очигледната сличност на некои од нив со денешните македонски зборови како и фактот што најголем дел од нив ги немало во грчките дијалекти - сето тоа го претставивме во книгата „Јазикот на античите Македонци“, па овде нема да го повторуваме. Само ќе потсетиме дека и Хесихиј ги опишал Македонците како „барбари“ (луѓе кои не зборуваат грчки). Во описот за значењето на зборот сариса (долго копје на Македонската фаланга), тој запишал дека го користеле „барбарите Македонци“.

Практично и Лексиконот на Хесихиј претставува уште едно античко-грчко сведоштво, кое е против современата грчка пропаганда.

ПАВСАНИЈА (II ВЕК ПО ХРИСТА)

Павсанија е познат старогрчки географ, патеписец и историчар. Живеел во II век по Христа во времето на римските императори Хадријан, Антоние Пиј и Марко Аврелиј. Негово најпознато дело е "Описот на Грција" во кое дал детален преглед од прва рака (како сведок и патеписец) на голем број делови од територијата на која живееле античките Грци. Тој многу патувал и меѓу другите земји ги посетил: Египет (каде ги видел пирамидите), Ерусалим, западниот брег на Мала Азија, Рим и други делови од Италија, а останало запишано дека престојувал и во Македонија каде го посетил гробот на митскиот пеач Орфеј.

Што се однесува до неговото дело "Описот на Грција", тоа е напишано во десет книги. Овде ќе го разгледаме ова дело од аспект на темата што ја обработуваме, а тоа се античките сведоштва за посебноста на античките Македонци.

Ќе почнеме со самата глобална содржина на "Описот на Грција". Во десетте книги (според нивните наслови) опфатен е описот на следниве области: Атика (Атина), Коринт, Лаконија, Месенија, Елис, Ахаја, Аркадија, Боетија, Фокија и Локрис. Дури и самата ваква содржина е сосема доволен аргумент против современата грчка пропаганда. Се поставува прашањето: ако Македонија во антиката била „грчка земја“, зошто тогаш Павсанија (како еден од најпознатите антички автори, кој згора на тоа и самиот престојувал во Македонија), не ја спомнал како таква во своето капитално дело составено од описи на тогашните грчки земји? Но, тоа не е сѐ.

Во самите описи на делови од античката територија на Грците, тој (правејќи осврт на некои историски настани) повеќе десетици пати ги спомнува Македонија и Македонците. Притоа, на многу места сосема јасно ги издвојува Македонците како посебен народ во однос на Грците.

Опишувајќи ја Пиреја во Атина, Павсанија навел податок дека таму имало портрети од заслужни Атињани и богови. Меѓу нив имало и портрет на извесен Леостен, кој бил познат среде Грците заради тоа што успешно војувал против Македонците. Овде читаме:

„Овде се наоѓа портрет на Леостен и неговите синови, насликан од Аркесилај. Овој Леостен бил водач на Атињаните и на обединетите Грци, кои ги поразиле Македонците во Боетија, а потоа и кај Термопилите, потиснувајќи ги кон Ламија. (Pausanias, Description of Greece, 1,1,2).

Овој настан се случил во средината на III век пред Христа, кога Грците со променлив успех се обидувале да се ослободат од македонското ропство. И овде толку јасно се издвоени Македонците и Грците, што никаков коментар не е потребен.

Павсанија го опишува навлегувањето на Келтите на Балканот во III век пред Христа. И во дел од овој опис, кристално јасно ги издвојува Македонците и Грците како два одделни народа кои со векови војувале помеѓу себе и тоа речиси секогаш на штета на Грците. Овде читаме:

„Тоа било порано пред да се појави името ,Галија’. Во минатото тие се нарекувале Келти, како меѓу себе, така и од другите. Нивната војска се свртела кон Јонското Море, ги окупирала Илирите и сите кои живееле до Македонија, вклучително и самите Македонци и ја преминала Тесалија. А кога се доближиле до Термопилите, Грците главно не се ни помрднале за да го спречат навлегувањето на овие барбари, бидејќи (Грците) претходно биле неколку пати поразувани од Александар и Филип, Антипатер и Касандар, кој потоа целосно ги сокршил. Така ослабени нивните држави не чувствувале никаков срам заради тоа што не превзеле ништо за одбрана на својата земја. Но, Атињаните, иако биле најмногу исцрпени во однос на кои било други Грци поради долгата Македонска војна и кои воглавно постигнувале неуспеси во битките што ги воделе, и покрај сè, испратиле претходница кај Термопилите... Завземајќи го преминот од западната страна, тие се обиделе да ги спречат странците да навлезат во Грција“. (Pausanias, Description of Greece, 1,4,1, и 1,4,2).

Не ми е јасно каков е одговорот на современата грчка пропаганда на овој цитат од делото на античкиот грчки автор Павсанија. Овде гледаме дека тој јасно ги спомнува Атињаните како припадници на античките Грци, кои војувале против Македонците. За македонскиот крал Касандар (наследник на Александар Велики Македонски), кој владеел од 316 до 297 година пред Христа, дури пишува дека толку "ги сокршил" Грците во војната против нив, што не биле способни да организираат никаква одбрана на својата земја против навлегувањето на Келтите.

Во истата (Прва) книга (1,6,3) Павсанија пишува за превземањето на мртвото тело на Александар Велики Македонски од страна на Птолемеј, кое било пренесено во Египет каде било (цитат): "погребано во Мемфис според македонските ритуали".