ОБЈАВЕНИ СЕ Е 36 И 37 ЕПИЗОДА ОД СЕРИЈАТА „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“

Среда, 27 Ноември 2024

Среда, 27 Септември 2017

Деновиве на Youtube се поставени 36 и 37 епизода од документарната серија „АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ НЕ БИЛЕ ГРЦИ“ (“THE ANCIENT MACEDONIANS WERE NOT GREEK”), чиј комплетен автор е Александар Донски. Серијата е во продукција на Lloyd Harrison Entertainment Group од Сиднеј, извршен продуцент на серијата е Џим Стефан, ко-продуцент е Горан Котев, а асоцијативен продуцент е Андрија Петревски, сите од Сиднеј. Текстот го читаат Бубе Донска и Стефо Нанцу. Во серијата ќе бидат претставени сведоштва од над педесет антички автори според кои античките Македонци не биле никакви „Грци“ како што тврди денешната грчка пропаганда. Авторот на серијата Александар Донски очекува оваа серија да ги разниша темелите на грчката историографија и пропаганда кога е во прашање античка Македонија.

Обете епизоди се посветени на сведоштвата од Плутарх

Плутарх и на други места во своите дела дава сведоштва за посебноста на Македонците. Едно од нив е Биографијата за Емилиј Паул, која Плутарх ја напишал во 75 година по Христа.

Емилиј Паул бил римски генерал, кој им го нанесол пресудниот пораз на Македонците, по кој античка Македонија била окупирана од Римјаните и престанала да постои како држава. Пред да поминеме на делови од пишувањата на Плутарх, да ги објасниме накратко настаните што тогаш се случувале во и околу Македонија.

По смртта на Александар Велики Македонски познато е дека огромната Македонска империја се распаднала на неколку административно-политички организирани делови, со кои Македонците останале и натаму да владеат. Меѓу македонските наследници на Александар тогаш постојано се воделе судири заради меѓусебно освојување на што поголем дел од териториите на некогашната голема империја. Самата Македонија останала како самостојна држава и истата била освоена од Римската империја, откако претходно биле водени три големи македонско-римски војни.

Првата македонско-римска војна се водела од 215 до 205 година пред Христа, а втората од 200 - 197 година пред Христа. Пресудна била Третата македонско-римска војна, која се водела од 171 до 168 година пред Христа, по која Македонија престанала да постои како држава. На детален опис на овие војни овде нема да се задржуваме, туку ќе направиме краток осврт на дел од Третата македонско-римска војна. Конкретно оваа војна завршила со пресудната битка помеѓу Македонците и Римјаните што се одиграла кај Пидна на 22 јуни 168 година пред Христа. Главен војсководител на Римјаните бил токму Паул Емилиј. Битката почнала уште од раните утрински часови. Отпрвин Македонците имале успех, но заради нерамниот терен, Македонската фаланга ги проретчила своите редови, по што Римјаните почнале да навлегуваат во нејзините „празнини“ каде со своите кратки мечеви (погодни за борба од близу) им нанеле големи загуби на Маке-донците. По овој пораз, остатокот на Македонија бил завземен за само два де-на, а последниот македонски цар Персеј бил заробен и одведен во Рим, каде и умрел.

А сега да се вратиме на делото на Плутарх, т.е. на неговата Биографија за Емилиј Паул. Во ова прилично обемно дело Плутарх прави осврт кон животот и војничката кариера на овој римски генерал при што се задржува и на настаните што се случувале во Македонија за време на последниот период од нејзиното постоење како самостојна држава.

Најнапред Плутрах пишува за потеклото на Емилиј Паул и вели дека тој потекнувал од старо аристократско римско семејство. Имал сестра Емилија која била мажена за славниот римски генерал Скипион Велики (Африканецот). Во продолжение Плутарх со пофални зборови пишува за војничките способности на Емилиј Паул и прави хронолошки преглед на неговите покрупни војнички успеси во времето на Римската империја. Како резултат на неговите победи на територијата на денешна Шпанија, бил назначен за конзул. Првата жена му се викала Папирија, но од неа се развел. Потоа се оженил по втор пат. Во врска со настаните од животот на Емилиј Паул, Плутарх во продолжение пишува:

„Тоа беше во времето кога Римјаните водеа војна против Персеј, калот на Македонците и кога беа упатувани големи забелешки кон римските команданти кои, иако поседуваа храброст, толку срамно командуваа што повеќе нанесуваа штети на сопствената војска отколку на непријателот. Тие што недолго пред тоа го принудија Антиох Велики да отстапи од остатокот од Азија и да се повлече зад планината Таур, радосен што успеал да го купи својот мир со петнаесет илјади таленти: тие што недолго пред тоа, откако го поразија кралот Филип во Тесалија, ги ослободија Грците од македонскиот јарем... не веруваа дека Филип по доживеаниот пораз значително ги подобри силата и дисциплината во македонската војска ("Aemilius Paulus" by Plutarch, translated bz John Drden).

Пред да продолжиме на презентирањето на преостанатите делови од ова историско дело на Плутарх, предлагам да дадеме дополнително објаснување на овој пасус. Овде Плутарх го опишува времето од Третата македонско-римска војна. Познато е дека Емилиј Паул бил поставен за генерал во Римската војска откако неговите претходници не успеале да постигнат успех против македонската војска. Плутарх притоа потсетува на претходните успеси на Римската војска, конкретно на нивната победа над царот Антиох Трети Велики, кој припаѓал на македонската династија на Селевкидите, која тогаш владеела со дел од Азија, како и на победата над македонскиот крал Филип Петти за време на претходните македонско-римски судири. Но, сега не бил таков случајот со римските генерали кои војувале против Персеј и затоа бил доведен генералот Емилиј Паул. Во овој пасус се забележува и еден интересен и значаен момент.

Се работи за реченицата, според која, Римјаните (цитат): „...ги ослободија Грците од македонскиот јарем.“ Не знам како грчката пропаганда денес реагира на овој дециден доказ од страна на својот познат антички историчар за разликите меѓу Македонците и Грците, но и за фактот што Грците со векови се наоѓале под ропство на Македонците. Плутарх овде јасно ги споменува Грците (а не посебно Атињаните, Тебанците, Спартанците и други), што значи дека терминот „Грци“ овде е предаден исклучиво во етничка смисла на зборот и истиот е одделно спомнат од Македонците, т.е. од „македонскиот јарем“.

Плутарх оставил записи за посебноста на античките Македонци и во други свои дела. Едно од нив е Биографијата на Агесилај (исто така напишана околу 75 година).

Агесилај (Agesilaus) живеел во 5 век пред Христа (умрел во 401 година пред Христа). Плутарх ги опишува најзначајните настани од неговиот живот. Овде Плутарх ги спомнува Македонците како победители над Персија. Во неговиот запис повторно недвосмислено и бескомпромисно е потенцирано дека Македонците биле одделен народ во однос на Грците. Тој пишува дека Грците со жалење констатирале дека славата добиена во војната против Персија му ја оставиле на Александар и на Македонците, додека тие (Грците) меѓусебно се расправале едни со други и војувале едни против други. Во врсска со ова читаме:

„Грција почна да се развива како барбарска земја... Што може да се каже друго за сите оние изливи на љубомора и заговори на Грците, како и за нивните сопствени злоби, кои направија нивното оружје, што веќе беше свртено против барбарите, да го свртат против самите себе и повторно да ја вратат војната во Грција, иако таа беше надвор од неа? Целосно се согласувам со Демартус од Коринт, кој рече дека тогашните Грци испуштиле да почувствуваат големо задоволство затоа што доживеале да го видат Александар седнат на тронот на Дарие. Сигурно дека ќе им се појавеа солзи во очите пради овој настан, откако ќе сфатеа дека таквото задоволство (да седне на тронот на Дарие) им го отстапија на Александар и на Македонците, додека тие (Грците) ги погубија сите свои големи војсководители во меѓусебните војни...“

И ова е уште еден доказ во кој Македонците се јасно издвоени од Грците. Овде гледаме дека Плутарх под терминот „Грци“ ги подразбира: Спартанците, Атињаните, Тебанците, Коринтјаните и други, т.е. сите оние кои тогаш помеѓу себе војувале. Но, тој одделно од сите нив ги спомнува Македонците, иако и тие војувале и со Грците и со Персијанците. Тој овде пишува дека Грците залудно го трошеле своето време во меѓусебните борби на одделните градови-држави, наместо да се свртат сите заедно против Персија. И додека Грците така го губеле своето време, пари и војска, Македонците успеале да го остварат нивниот сон и да ја поразат Персија.

Многу јасен доказ дека Македонците не биле никакви Грци, Плутарх дава и во Биографијата на Агис. Агис бил крал на Спарта. Плутарх пишува дека во времето кога Филип Македонски ги покорил Грците, ниту еден грчки крал не загинал на бојно поле, со исклучок на Клеомбротус. Овде читаме:

„Видовме дека во многуте битки водени помеѓу Лакадемонците (друго име за Спартанците) и останатите Грци, се до времето на Филип Македонски, ниту еден крал не бил убиен на бојно поле со исклучок на Клембротус, кој почина откако беше ранет со копје во битката кај Леуктра.“

Ова е исто така голем доказ дека Гркот Плутарх (за разлика од денешните грчки шовинисти) сосема јасно знаел дека Македонците не се никакви Грци. Едноставно, тој овде пишува дека се до времето на Филип Македонски, т.е. до времето кога грчките градови-држави биле поробени од Македонците, ниту еден грчки крал (освен Клеомбротус) немал загинато за време на некоја битка. Доколку Македонците биле "Грци", тогаш оваа констатација треба да се однесува и на нив. Но, тоа воопшто не е така. Имено, се знае дека во битка загинал македонскиот крал Пердика кој владеел од 365 до 359 година пред Христа, т.е. пред времето на Филип Македонски. Овој македонски крал загинал токму во битка и тоа против дарданскиот водач Брадил. Значи, доколку Македонците биле "Грци", Плутарх ќе го спомнел и Пердика Трети како "грчки крал", кој загинал во битка. Но, тој тоа не го сторил токму поради фактот што Македонците не ги сметал за Грци.

Во 75 година пред Христа Плутарх го напишал своето кратко историско дело Споредба помеѓу Филопомен и Фламинин. И овде тој ги спомнал Македонците, притоа јасно издвојувајќи ги од Грците. Филопомен бил грчки војсководец, кој учествувал во меѓусебните судири на античките Грци, а Титус Фламинин бил римски генерал, кој живеел во III и II век пред Христа и бил познат по тоа што го поразил македонскиот крал Филип Петти и ги ослободил Грците од македонското ропство. Во ова свое дело Плутарх во врска со дејноста на овие два војсководители, напишал:

„Големината на придобивките што Титус ги обезбеди на Грција, не може да се спореди ниту со Филопомен, ниту со мнозина смели луѓе како него. Всушност тие беа Грци, кои се бореа против Грци, додека Титус беше странец во Грција, кој се бореше за нејзино добро... Титус, откако го порази Филипа (Петти Македонски) во срцето на Грција, ги ослободи нив и нивните градови. Ако ги споредиме борбите што ги водеа овие двајца генерали, ќе видиме дека Филопомен, иако беше ахајски генерал, отепа повеќе Грци, отколку што Титус отепа Македонци, за да им помогне на Грците.“

Навистина живо ме интересира да дознаам како реагираат денешните грчки историчари на ова сведоштво од античкиот грчки историчар Плутарх.

Овде Плутарх повторно, на кристално јасен начин, дава сведоштво во полза на негрчкиот етнички карактер на Македонците. Тој го фали римскиот генерал Титус Фламинин и вели дека ниту едно дело на низа смели Грци не може да се спореди со добрината што овој Римјанин им ја направил на Грците, затоа што тој, иако бил странец во нивните територии, ги ослободил грчките градови од македонскиот јарем, откако претходно „во срцето на Грција“ (во битката кај Киноскефале) ја поразил војската на македонскиот крал Филип Петти. Плутарх заклучува дека Гркот Филопомен отепал повеќе Грци одошто Титус Фламинин отепал Македонци за да ги ослободи грчките градови. Со ова испаѓа дека Плутарх всушност со презир гледал кон оние Грци кои меѓусебно војувале, наместо да се обединат и да се спротивстават на нивниот заеднички окупатор - Македонија.

Плутарх ги спомнал Македонците и во своето кратко историско дело Споредба помеѓу Серториус и Евмен. Во врска со идентитетот на овие две личности, тој пишува:

„Едниот (Серториус) беше Римјанин и беше генерал..., а вториот беше од Крестонија и беше војсководител на Македонците, кои беа големи освојувачи и во тоа време го потчинија светот.“

Да заклучиме дека и во делата на Плутарх постојат значајни сведоштва за етно-културната посебност на античките Македонци во однос на Грците.

36 епизода може да се погледне на линкот:

https://youtu.be/ZmVcDlOLOmE

37 епизода може да се погледне на линкот: https://youtu.be/sGklsmI7cvo