|
||||
| Кодот на Кирил и Методиј |
 Глаголицата и француските кралеви
Да не беа светите браќа кој знае со кое писмо ќе го пишувавме овој текст. Но најстарата позната словенска азбука која тие ја создале, не е кирилицата, туку глаголицата. Токму на ова писмо е напишано Евангелието од Ремс (Évangéliaire de Reims), богат илустриран ракопис со древно словенско потекло, врз кој се заколнувале француските кралеви. Евангелието се состои од 47 двострани листови, од кои 16 се напишани на кирилица, а 31 на глаголица. Во оригинал тоа било богато украсено со злато, скапоцени камења и реликвии. Неговото потекло не е сигурно. Постариот дел е веројатно напишан со калиграфија на островот Крк, или во некој манастир во Чешка, Украина или Русија. Прв пат бил забележано во втората половина на 14. век, во времето на Шарл IV, кој го подарил на тогаш основан манастир во Прага, каде литургијата се држела на словенски, а чија црква била посветена на светите Кирил и Методиј, Св. Војтех, Св. Прокопиј и Св. Јероним. Последниот, во француското говорно подрачје познат како св. Жером, бил црковен отец, филозоф и лингвист роден во Стридон, на граница помеѓу римските провинции на Далмација и Панонија, кој ги превел житијата од старогрчки на словенски. Трагата на Евангелието му се губи во Чешка во времето на Хуситските војни, а по некое време се појавилo во Истанбул, каде се чувале и други преводи од св. Јероним. Во 1574 бил купен од Шарл, Кардинал на Лорен, од патријархот на Костантинопол, а потоа бил дониран во Катедралата Ремс, каде биле вршен обредот на крунисување на француските кралеви. Врз него заклетва положиле Анри III, како и Луј XIV. Но зошто токму овој ракопис на глаголица бил сметан за толку важен, а некој од бројните други преписи на библиските текстови со латинично писмо, што би било пологичен избор за земја како Франција, која никогаш не ја користела ниту глаголицата ниту кирилицата? Една од причините која вообичаено се наведува е дека ракописот бил сметан за соодветен едноставно затоа што изгледал убаво, и затоа што него го превел св. Јероним/Жером, ценет светец во католицизмот. Но некои други теории велат дека во облиците на буквите на глаголицата се отсликува една цела филозофија на разбирање на космосот и светот, која од неа прави повеќе кодиран систем, отколку обична азбука. Токму таа негова мистичност направила Евангелието од Ремс да биде светата книга врз која положувале рака идните владетели. Можеби би требало да размислиме, наместо латиница во преписките преку интернет и СМС да користиме глаголица. Таа не само што има повеќе знаци преку кои може човек да се изрази (41), туку делува и графички многу кул. Тоа очигледно го забележале и француските кралеви. |
