Тихомир Каранфилов

„Бугарските влади, инструмент на личниот режим и диригенти на великобугарскиот шовинизам, на идејата за доминација на Балканскиот Полуостров, го попречија природниот развој на македонското револуционерно движење и извршија предавство на виталните интереси на поробеното македонско население. Тие направија сојуз со реакционерните империјалистички влади на Србија, Црна Гора и Грција и објавија војна на Турција. Војната се водеше под знамето на ослободувањето на угнетените и поробените. Под ова лажно знаме се криеја криминалните активности на доминантните реакционерни и шовинистички клики, на освојувачката политика на балканските држави. Војната ја добија сојузниците. Што доби Македонија? Македонија беше освоена, распарчена и поробена. Следеа години на нечуено духовно, политичко ропство и угнетување....“ – пошува Димитар Томчев во својата статија „БОРБАТА НА МАКЕДОНИЯ И 11 ОКТОМВРИ 1941 ГОДИНА“ (Македонска мисъл, кн. 5-6, год. 1, 1946)

Димитар Томчев (? - ?) е просветен деец и општественик, деец на Сојузот на македонски емигрантски организации во Бугарија.  Роден е во Воден. Учителствувал во солунското село Саракиново. Емигрирал во Бугарија и во 1932 година се вклучил во Националниот комитет на македонските братства. По државниот удар на 9 септември преминал во раководството на Македонскиот научен институт. На 10 јули 1945 година, на местото на „Македонска ревија“ започна да се издава списанието „Македонска мисла“, со главен уредник Јордан Анастасов и со помошници Павел Делирадев и Димитар Томчев. По повод 11 октомври – Денот на востанието на Македонија, Д.  Томчев во органот на МНИ ќе објави статија „Борбата на Македонија и 11 октомври“ во која говори за вековната тешка и страдална борба на македонскиот народ за создавање на самостојна македонска држава. Во неа, Томчев меѓудругото вели:

“Речиси и нема друга земја во светот која толку многу страдала и дала толку многу народни жртви во борбата против ропството како Македонија. Меѓутоа, вековното, духовно, политичко и економско угнетување не ја скрши борбената волја на македонскиот народ. Тешките удари на ропството не влијаеле на неговата душа. Таа остана силна. Неговиот копнеж за слобода никогаш не згасна. Неговото национално чувство и свест останаа секогаш живи и енергични. Оваа сознание се излеа во организирана и сенародна борба против сите угнетувачи и поробувачи, борба за мајчино образование и култура, за мајчин јазик и мајчина литература. Зовре и конспиративната револуционерна активност.

Чувствувајќи го благотворното влијание на спасоносните идеи и пароли на Француската револуција, на руската револуционерна демократија..., бестрашните и посветени синови на Македонија ги основаа на 23 октомври 1893 година во градот Солун. В.М.Р.О. Во 1894 г. во градот Ресен на празникот на сеславјанската просвета и култура - во Кирил и Методиј, беше свикан првиот собир на ВМРО, каде се изработи опширен план за идната револуционерна дејност. Скромни работници, апостоли и проповедници на македонската револуција, ги обиколуваа градовите, паланките и селата. каде го сеат семето на бунтот за слобода, со огнени зборови ја привлекуваат младината во револуционерниот жар, ги организираат борбените народни сили и ги подготвуваат за вооружено востание, преку кое се обидуваат да ги скршат синџирите на ропството и да ја освојат слободата на нивната татковина. Во текот на неколку години цела Македонија беше густо испреплетена со револуционерни комитети, а македонското население без разлика на вера, националност и пол, се обедини во една моќна револуционерна организација. Оваа организација растеше, се издигна и се етаблира како важен фактор во турската империја. Стана држава во држава. Нејзиното влијание се чувствуваше насекаде. Народот ја сакаше и посветено и служеше. Затоа што таа беше неговата надеж и верба во светлата иднина на татковината. Таа имаше своја политика, свои финансии и свои судови. Творците и идеолозите на македонското револуционерно движење, вистинските народни водачи: Г.Делчев, Д.Груев, Пере Тошев, Јане Сандански, Д.Х.Димов, Георче Петров и други живееја постојано и непроменето со народните болки, страдања и желби, и упорно ги бранеа виталните национални интереси. Тие го издигнаа и со својата крв го осветија големиот национален и општо човечки идеал - слободата и правдата. Тие се убедени дека Македонија ќе ја извојува својата слобода само преку организирано, сенародно, вооружено востание. Македонскиот народ мора да се потпре, пред сè, на сопствената сила, на својата постојана и безпоштедна борба против сите угнетувачи, разбојници и тирани. За целосно остварување на националниот идеал, тој мора да бара поддршка од балканските народи, пред сè, активна интервенција на оние политички и општествени текови кои водат организирана борба за слобода, правда, братство, за социјална и економска еднаквост. Бестрашните водачи на македонската револуција се носители на нов дух, на нова свест во односите меѓу балканските народи. Тие се вистински патриоти и демократи, убедени дека династиите на балканските народи и нивните антинародни влади, се жални инструменти и диригенти на балканскиот милитаризам и монархизам, кои носат само судири, ривалства и војни. Тие сметаат дека балканскиот проблем и сите спорни прашања меѓу соседните народи можат да се решат само со братска спогодба. Проникливи и зрели политички луѓе, тие ја гледаат и чувствуваат опасноста за поединецот од надворешна интервенција, извршена дури и под добронамерен изговор.

Затоа упорно, енергично и бестрашно ја бранат чистотата и независноста на македонското револуционерно движење од внатрешни и надворешни барања и посегања и за ништо не го менуваат народниот идеал. Опседнати со идеализам и вистински патриотизам проткаени со органска омраза кон сите поробувачи и тирани, тие водеа долги епски борби против насилството и злосторствата на локалните турски бегови и паши, против феудализмот и крвавиот режим на турските султани, против врховизмот, шовинизмот и империјализмот.

По десет години упорна и славна револуционерна дејност, на 2 август 1903 година избувнува Илинденското востание; иако не беше добро подготвени и беше испровоцирано не по волјата на ВМРО.  И екна ... ајдучка и бунтовна песна над Смилево, Крушево, Невеска, Клисура, над Пелистер, Бабуна, Ниџе, Шар, Вич, Бигла, Осогово и Пирин. Огнот на револуцијата ги запали срцата на поробените луѓе од југозападната периферија на Македонија, порасна и ја зафати речиси целата земја, за да се излее како бура во Одринско - областа на Странџа Планина. Вооружени со моралното право на бранителите да ја бранат честа, имотот и животот на своите браќа, опседнати од револуционерен идеализам и подготвени за саможртва, востаниците водеа крвава и нерамноправна борба против петвековните поробувачи и тирани за слобода и национална независност. Борбата траеше три месеци. И во оваа борба македонскиот народ ги покажа највредните, најтрајните и најблагородните особини на својата душа - борбеноста, тврдоглавата волја, неисцрпната енергија, идеализмот и подготвеноста за самопожртвуваност. Големината на овој крвав ангажман уште појасно се истакнува по тоа што околу 30.000 востаници и четници се бореле со нечуено херојство и саможртва со повеќе од 300.000 редовни турски војници и башибозук и воделе 250 битки. Во оваа нерамноправна борба загинаа околу 1.000 народни борци, а тираните изгубија околу 5.500.

Востанието беше задушено со нечуени суровости и страшни ѕверства. Разгневени и злобни, поробувачите масакрираа околу 5.000 невини жени, деца и стари луѓе, запалија 12.000 куќи, обесчестија повеќе од 3.000 жени и девојки, а 71.000 луѓе оставија без покрив над главата. Насилството, злосторствата и срамот на турските орди и бандити ја разбуди јавната совест во Европа и Америка. Се кренаа гласови на одбрана и протест. Беа преземени одредени мерки за подобрување на состојбата на поробените. Падарските реформи и сите други ветувања за подобрување на состојбата на „рајата“ беа цуцла и не можеа да го задоволат македонскиот народ кој даде толку многу жртви за слободата на својата татковина.

Бугарскиот народ, по природа благороден и демократски, со трепет и возбуда ги слушаше страдањата на своите поробени браќа Македонци и со сочувство ги следеше нивните епски борби. Секогаш материјално и морално ги поддржуваше. Но, какво е мислењето на официјалните бугарски власти? Бугарските влади, инструменти на личниот режим и диригенти на великобугарскиот шовинизам, на идејата за доминација на Балканскиот Полуостров, го попречија природниот развој на македонското револуционерно движење и извршија предавство на виталните интереси на поробеното македонско население. Тие направија сојуз со реакционерните империјалистички влади на Србија, Црна Гора и Грција и објавија војна на Турција. Војната се водеше под знамето на ослободувањето на угнетените и поробените. Под ова лажно знаме се криеја криминалните активности на доминантните реакционерни и шовинистички клики, на освојувачката политика на балканските држави. Војната ја добија сојузниците. Што доби Македонија? Македонија беше освоена, распарчена и поробена. Следеа години на нечуено духовно, политичко ропство и угнетување. Запалени и уништени македонски села и градови. Ограбено народно богатство и трудот на луѓето. Свирепо беа прогонувани и уништени мајчиниот говор, образованието и книга на мајчин јазик и секоја манифестација на македонското национално чувство и свест. Голем дел од населението, врз основа на договорот Молов-Карандарис, биле протерани. Новите поробувачи и угнетувачи, великосрпските и великогрчките шовинисти, се обидоа со средствата на измама и насилство, на морален и физички терор да ги обезличат и ја претопат народноста на македонските Славјани. Тираните, пак, ја заборавија непобедливата историска вистина дека не е така лесно да се уништи народ чиј дух е кален во борбите и низ страдањата. Обединет во својата неволја и копнеж да ја види својата татковина слободна и обединета, македонскиот народ ја продолжи својата борба со чудна истрајност, трпение, постојаност и самооткажување против криминалните асимилаторски аспирации на експанзивниот империјализам на балканските владејачки шовинистички клики, жални орудија на Германски нацизам и фашизам. Знак на оваа борба даде Југословенската комунистичка партија. Ја покрена спасоносната парола - масовна сенародна, организирана и вооружена борба против германските окупатори и нивните слуги во име на слободата и братството, еднаквоста и демократскиот развој на југословенските народи. Та, како што истакна Л.Кулишевски, премиер на македонската Влада, во својот говор одржан во градот Скопје на 11 октомври. годинава; — Големиот македонски национален празник, беше единствената политичка партија која со обилна светлина го осветли патот на сите угнетени народи во реакционерната и шовинистичка Југославија и ги организираше народните прогресивни сили во обединета борба за целосно уништување на големосрпскиот шовинизам и хегемонија. Душата на угнетените и поробените беше исполнета со верба во празнувањето на победата, слободата и правдата. Инспирирани од херојските подвизи и завети на Илинденци, од жестокиот илузионален идеализам и борбен повик на ЈКП, храбрите херои синови и ќерки на измачениот, но борбен македонски народ, талкаа низ убавиот роден Балкан и со шмајзери и бомба во рака ги бранеше правото и слободата на својата татковина.

Самопожртвуваните борци не ја поседуваа техничката опрема, средствата и можностите на окупаторот, но имаа морална сила и шарм на херои и бранители на националната чест и достоинство, имотот, животот и слободата на својот поробен, претепан и ограбен народ. Борбата за прв пат се разгоре во градовите Прилеп и Куманово. На 11 октомври 1941 година, бестрашни херои влегле во градот Прилеп, ја оштетиле електраната, ги пресекле телефонските жици, ја нападнале полициската станица и фрлале бомби, при што загинале неколку полицајци. Истиот ден вооружени кумановски партизани влегле во борба против фашистичките окупатори...Така, на 11 октомври 1941 година се поставени темелите на партизанското ослободително движење во Македонија. Ова е славен датум во политичката историја на македонскиот народ. Почнаа да никнуваат герилски единици низ целата земја. Кај народот славата на бестрашните херои и подвизите на партизанските единици: „Карадаг“, „Војвода Карпош“, „Козачки одред“, „Пито Гули“, „Даме Груев“ од Битола, Велешки, Тиквешки итн. , зачекори во крвава, безмилосна и нерамноправна борба против неброен, силен и модерно вооружен противник.“