Тихомир Каранфилов

Во Првата балканска војна во која се судираат членките на Балканскиот сојуз Бугарија, Србија, Црна Гора и Грција со Османлиската империја, започнала на 25 септември (8 октомври - нов стил) 1912 година и завршила со победа на сојузниците на 17 мај (30 мај – нов стил). Додека армиите на балканските државички напредувале потиснувајќи ја турската армија, меѓу големите сили на Западот се кроела иднинината на Балканот.

Големите сили, особено Австро-Унгарија и Германија, откако не успеале да одржат статус кво во европска Турција, поради страв од продор на Русија на Балканот веќе подготвувале разни сценариа за Македонија и другите ослободени територии од Турците. Иако овие сценарија биле противречни со интересите на Белград, Софија и Атина, кои веќе се договориле за поделба на Македонија, меѓу македонското благородништво, како и во кралските семејства на Западот се разговарало за можните претенденти за престолот на идните кнежества Македонија и Албанија.

Всушност, согласно со првичните договори меѓу сојузниците за ослободување и давање на автонимија на Македонија, зад која и Русија, меѓу македонските првенци и на Запад се разгледувало создавање на македонско кнежество на чиј престол би бил поставен припадник на некоја европска кралска куќа. Веднаш по почетокот на војната и првичните успеси почнале да се шират гласови за претенденти за идното македонско кнежество. Ова предизвикало збунетост и меѓу сојузниците, кои всушност имаат друга намера – окупација и поделба на Македонија.

Со остра реакција за ваквите комбинации излегува Белградска „Политика“, која на 23 октомври 1912 година, на своте страници го објавува текстот „Балкански кнезови“, во кој за новите претенденти на разни делови од балканскиот полуостров се вели:      

„За Запад, особено оној најизвестениот Запад, во кој најдобрата риба ја ловат разни преваранти и измамници, Балканот е некаква чудна земја за која никој ништо не знае и затоа секој може да прави за неа комбинации какви што сакаат.Така и сега, кога Стара Србија и Македонија е освоена од Турците се појавија разни претенденти за престолот на тие провинции.

Во Боцен (Болцано, Јужен Тирол, тогашна Австро-Унгарија, а денес во Италија – н.з), на пример, пред некој ден имаше во еден хотел седница на „македонските првенци“, на кој се зборувало за настаните на Балканот и се расправало за прашањето за основање на македонско кнежество. После второто советување решено е за кнез на новото македонско кнежество да се избере германскиот гроф Алфред фон Бенингхајм.

И покрај оваа германска глупост, речиси како виц, слично соопштува енглескиот „Дејли Меил“. Според него во замокот Фреденсбург бил одржан состанок на данското кралско семејство и на тој состанок било одлучено да за кнез на новото кнежество Македонија и Албанија да се кандидира принцот Карло Шведски, односно Харалд  Дански. За тоа како што велат била добиена согласност од Велика Британија и Русија.

Ништо не се говори дали учествувал принцот Гика и разни Кастриоти.“ – пошува белградска Политика во октомври 1912 година.“

Интересна е одлуката како претендент за престолот на идното кнежество Македонија да се кандидира принцот Харалд од Данска (Харалд Кристијан Фредерик, 8 октомври 1876 - 30 март 1949) кој бил член на данското кралско семејство. Тој беше четврто дете и третиот син на кралот Фридрих VIII од Данска и неговата сопруга, принцезата Луиз од Шведска и Норвешка, а со тоа и брат на Кристијан X од Данска.

Со оглед дека од ова кралско семејство потекнуваат  европски монарси, меѓу кои и кралицата Маргарет II од Данска, кралицата Елизабета Втора од Обединетото Кралство, кралот Филип од Белгија, кралот Харалд V од Норвешка, кралот Фелипе VI од Шпанија и големиот војвода Анри од Луксембург, потоа британскиот принц Филип, војводата од Единбург, Михај I од Романија и Константин II од Грција, како и други, каде ќе и беше крајот на Македонија доколку таа добиеше автономија и принцот Карло Шведски, односно Харалд Дански беше поставен за кнез на планираното ново македонско кнежество.

За жал различните интереси на големите сили, особено на Австро-Унгарија и Русија, како и на малите балкански држави Србија, Грвија и Бугарија, доведоа до Втората балканска војна и поделбата на Македонија во август 1913 година.

Принцот Харалд Дански