|
|
Слика за фолклорната група „Селјани“ од Торонто (12) |
ОД АКТИВНОСТИТЕ НА МАКЕДОНЦИТЕ НАДВОР ОД ЦРКОВНИТЕ ОПШТИНИ Според делото „Македонците во САД и во Канада“ од авторот на овие редови, фолклорната група „Селјани“ е формирана при крајот на 1969 година, со цел да учествува и да презентира дел од македонските изворни ора, песни и обичаи на Првиот интернационален караван на нациите, што се одржа истата година во Торонто, а на кој се претставија македонските иселеници коишто живеат и работат на тие простори. Фолклорната група „Селјани“ постигна забележителен успех на Караванот, што беше добра основа и поттик за натамошна макотрпна работа на сите членови и резултатите што ги имаат. Првиот учител, кореограф и инструктор на младите фолклорни ентузијасти од групата „Селјани“ беше Олга Сандоловиќ, родена Велов, специјалист за балкански игри и многу познат учител за фолклор во Северна Америка, а големи заслуги имаше и д-р Тим Рајс, професор на Музичкиот факултет на Универзитетот во Торонто, кој им ја пренесе вештината за инструментите гајда, кавал, тамбура и тапан. Од 1975 година директор и кореограф на Фолклорната група „Селјани“ стана Џим (Митре) Николов, кој заедно со својот животен сопатник сопругата Дина беа матицата и душата на оваа многу значајна фолклорна група. Џим е познат во македонската колонија во Торонто не само со својот ведар дух и интелектуални способности, туку е и одличен познавач и вљубеник во македонскиот изворен фолклор; одличен играорец, свири на кавал, ги пее старите изворни македонски песни и живее со народното богатство од Македонија, особено од егејскиот дел на Македонија. Џим Николов е економист по професија, со високо образование, честит Канаѓанец од македонско потекло, роден во Торонто. Татко му е од селото Трсје, Леринско, а мајка му од градот Лерин. Неговите родители со себе го понеле македонското изворно фолклорно богатство и му го пренеле на Џим, кој се гордее со своето македонско потекло. Џим Николов е добитник на значајни награди, признанија и пофалници за постигнатите резултати во фолклористиката. Но, големи заслуги за тоа има неговата сопруга Дина која, исто така, е родена во Торонто, а по потекло е од Беломорска Македонија; која е гимназиски професор, а во групата игра и свири на тамбура и често беше домаќинка на заедничките другарувања.
Членовите на македонската Фолклорна група „Селјани“, главно, беа интелектуалци од македонско потекло од егејскиот дел на Македонија, но родени во Канада, кои со голема љубов и ентузијазам го негуваат македонскиот изворен фолклор. Меѓутоа, меѓу нив имаше и членови од други народи, како Англичани, Кинези, Мексиканци и други. Треба да се каже дека сите од групата истовремено беа и играорци и дел од музичката секција, свирејќи на изворни инструменти. Поголемиот број од песните и ората што беа на нивниот репертоар се снимени на албум под наслов „Селска музика од Македонија“, што е единствен проект од ваков вид реализиран во Торонто, а и пошироко. Содржи 14 изворни македонски песни. На првата страна од плочата поместени се следните песни „Ајде ред се редат“, „Не си го продавај Кољо“, „У вој двор“, оваа песна ја има запишано познатата интерпретаторка Мери Мајнас по потекло од селото Неволјани, Леринско, која беше учесник и на фолк-фестивалот „Валандово“ 1989 и 2007 година. Песната се однесува за денот „Лазарова сабота“ кога млади девојки носат венчиња од пролетни полски цвеќиња и одат од куќа до куќа посакувајќи здравје, среќа, долг живот и бериќет. Овој обичај во леринскиот крај се пренесувал уште од времето пред христијанството, во античкиот период. Песната „Прстен ми падна“ е насловот на популарно аранжираната стара фолклорна песна од Битолско-прилепскиот крај. Во песната се зборува за свршеницата која е несреќна, бидејќи не може да ја вети својата љубов на младиот овчар кој го нашол нејзиниот прстен; „Мори, ој невесто“ - и оваа песна ја има запишано Мери Мајнас, а е наградена на Интернационалниот музички фестивал во Ланголен, во Велс. Во оваа песна се зборува за ноќта пред свадбата кога семејството и гостите ѝ пеат на невестата колку убаво изгледа во невестинската облека. Оваа песна се пеела и се пее во леринскиот крај; песната „Криво женско оро“, потекнува од воденско-костурскиот регион, а изведена е со хармоника, кларинет и тапан. На втората страна од лонг–плеј плочата се поместени: „Пушченото оро“ (Пуштеното оро), популарна игра од Јужна Македонија, исто така, позната како буфско или арменско оро. И ова оро потекнува од леринскиот регион, изведено со кларинет и тапан; „Три години Кате“ ; „Излези да се рашетам“ е песна од костурскиот крај и зборува за младата девојка која е импресионирана од убавото момче што го видела во селото Дреново, Костурско. Девојката ја моли својата мајка да и’ најде стројник за да се омажи за момчето; „Ѓурѓовден“ која е песна од леринскиот регион; „На Тумба Турци“ , исто така, е запис од Мери Мајнас наградена на Меѓународен музички фестивал во Ланголен, во Велс. Сторијата е во врска со тагата што се појавува кај ветените бракови. Така, една убава девојка е ветена со не многу атрактивен, но богат човек од едно далечно село. Песната е од леринскиот крај; песната „Ој Јоване“ ја запишале Драги и Милка Ѓеорѓиевиќ по потекло од селото Болно, Ресенско. Ова е уште една ритуална фолк-бисерна песна што се пее на Лазарова сабота во преспанскиот регион; „Што ми е мило“ е насловот на многу популарната народна песна во која младиот човек искажува колку многу би сакал да има дуќанче во Струга, сè со цел да ги гледа девојките кои поминуваат покрај дуќанот; „Овчеполска потрчулка“ е последна на лонг–плеј плочата „Селска музика од Македонија“. И оваа игра е наградена на фестивалот во Велс. Македонската Фолклорна група „Селјани“ на англиски јазик ја има издадено книшката „Македонија - збир на текстови за историјата и културата на Македонија“, со следните наслови: Етнокултурален профил на Онтарио, Кратка историја на античкиот период, Формирањето на славјанската алфа-бета, Историја на македонската поезија, Македонски народни прикаски, Македонски собир, Велигден во Македонија, Божик во Македонија, Македонскиот народен вез, Македонските фолклорни инструменти, песната „Т'га за југ“ и други материјали. Уредниците на оваа книшка се Дина и Џим Николови, а уредник е Мери Димитриу, кои се заблагодаруваат на Министерството за култура и рекреација на Онтарио за помошта што им ја дало за издавањето на книшката. Македонската Фолклорна група „Селјани“, исто така, има препечатено книга за Македонија од 1903 година, која е на француски јазик, со стандардна големина, а покрај изворните ора и песни прикажува и народни обичаи, носии, везови, инструменти и друго. Членовите на оваа група потврдуваат дека културата на народите претставува висок дострел на човештвото, а културните вредности на македонските доселеници во демократска Канада одиграа пресудна улога за одржување на македонскиот идентитет и националната креативност и виталност. Членовите на оваа значајна фолклорна група со своите фолклорни вредности се претставени на многубројни етнички фестивали во Канада, а гостувале во САД, Велика Британија и Република Македонија. Тие настапија и на фолк-фестивалот „Марипоса“, на Универзитетот во Торонто, Универзитетот во Јорк, на фестивалот во Стратфорд, на фестивалот за жената и уметноста, на Харборфронт и други. Фолклорната група „Селјани“ беше една од десетте групи што една недела ја претставувала провинцијата Онтарио на Општинските игри во Монтреал во 1976 година. Тоа беа незаборавни моменти за членовите на играорната група која остави силен впечаток на милионскиот аудиториум, а постигна забележителен успех и на Меѓународниот музички фестивал во Ланголен, во Велс во 1977 година, на кој настапија фолклорни групи од разни земји. На овој меѓународен фестивал групата се претстави со традиционални изворни фолк-нумери од Македонија и го зазеде второто место на народни песни, третото за народни инструменти, а петтото место во народни игри меѓу силната конкуренција од четириесетина фолклорни ансамбли од светот.
Во 1980 година групата гостуваше во Република Македонија и, покрај другото, настапила на фестивалот „Илинденски денови“ во Битола. Фолклорната група „Селјани“ била прогласена како голем зачувувач на традиционалниот стил на македонските игри. Фолклорната група „Селјани“ во последните години имаше настапи на поголем број фестивали, собири и друг вид манифестации во Канада и САД и постигна забележителни резултати. Така, во мај 1991 година, по повод 125-годишнината на Канада, а во организација на Канадско-македонската федерација се одржа манифестацијата „Оро македонско, наша Канада“, на која Фолклорната група „Селјани“ се претстави со изворни песни и ора и остави силен впечаток. Во ноември 1994 година, го славеше своето две и пол децениско постоење. Во таа чест, во познатиот комплекс „Харбор фронт центарот“ што е лоциран во пристаништето на езерото Онтарио, беше организиран „Македонскиот фестивал“. Како гости на Фолклорната група „Селјани“ настапија неколку фолклорни групи, кои ги презентираа богатите македонски ора, песните, обичаите, носиите и фолклорните традиции. Исто така, Фолклорната група „Селјани“ повеќе пати има настапено на „Карванот на нациите“ што се одржува секоја година во Торонто и на кој секоја нација се претставува со своето богатство од фолклор, кулинарство, литература и култура во целина. Потоа, забележителен успех има постигнато на Меѓународниот фолклорен фестивал во Флорида, САД, како и другите бројни концерти ширум северно-американскиот континент. Главната цел на групата е да го развива традиционалниот македонски изворен фолклор и што е можно повеќе да го претстави на оригинален изворен начин. За таа цел, покрај ората и песните, тука се и народните инструменти, традициите, стилот на пеењето, изведбата на песните, како и обичаите и народните носии. Неколку членови од групата се и собирачи на носии и инструменти и други рачно изработени предмети од различни места на Македонија. Работата на фолклорната група овозможува да се зачуваат македонските традиции, да ги презентираат изворните ора и песни преку живописните мариовски, смилевски и носии од егејскиот дел на Македонија, како и ширење и развој на македонското фолклорно богатство. Продолжува
|