НИЗ СТРАНИЦИТЕ НА МАКЕДОНСКИОТ ПЕЧАТ ВО АВСТРАЛИЈА

Во 1977 година на државната етничка радиостаница ЗЕА, а во рамките на Југословенскиот радио-час, односно Австралиско-југословенската добротворна заадница, чиј претседател беше Борис Трајков, започна емисијата на македонски јазик. Потоа овој радио-час работеше како Македонска радио-програма, чиј координатор беа Маргарита Василева, која ја уредташе и водеше програмата заедно со Виолета Јовановска, Борис Трајков, Златко Блаер и други.

Македонската радио рограма на Радиостаницата ЗЕА се емитуваше во различно време. Така, во 1977 година се пренесуваше секој четврток и петок од 19 до 20 часот, а во 1978 година и секо!ја недела од 7 до 8 чаоот. Од 1986 до 1989 година се емитуваше од 18,45 до 19,30 часот во четврток, од 7 до 8 часот во петок, а од 1986 година продолжи да се емитува секој вторник, четврток и сабота по еден час, како и секоја четврта недела по еден час.

Емисиите на оваа програма беа подготвени профеоионално и се водеа на македонски и на англиски јазик. Застапени беа вести, разговори, интервјуа, од историјата на македонскиот народ, од културата, од образованието, за црковното живеење, инфор- мации за актуелните настани, забавно-рекреативни програми и други емисии што директно или индиректно ги добиваа од Македонското радио од Скоије, со кое имаа тесни врски и контакти, како и од ооработниците Марјан Велевски и Фиданка Танаскова, новинари од Скопје.

Во 1980 година на Радиостаницата 3 СК 855 АМ (Комјунити радио) започна да се емитува програмата „Македонија зборува^и. Организатор на овој радио-час беше Австралиско-македонската драмска група од Мелбурн, а ја уредуваа членави на поткомитетот на Драмската секција. Во почетокот еден од водителите беше и Џим Томев, а пота оваа програма започна да ја води и уредува Вик Стојков. Таа се емитуваше секој петок од 18,30 до 19,00 часот.  Започнуваше оо македонско народно оро, а се водеше на              македонски и на англиски јазик. Типот на програмата на овој радио-час беше од уметнички карактер, при што беа застапени вести, интервјуа, разговори, радио-драми, поезија, за активностите од македонската заедница и др. Радио-часот повеќе беше наменет за младите Австралијанци од македонско потекло.

Во 1989 годииа, на Етничката радиостаница 3 222 РМ која е сопственост на Владата на Австралија, ФОМАВ (Федерацијата на македонските асацијации во Викторија) во Мелбурн го започна македонскиот радио-час што се емитуваше секој вторник од 17 до 18 и четврток од 16 до 17 часот. На оваа програма на која координатор беше Никола Тасевски беа застапени: музика, спорт, коментари, информации за младите, особено од образо- ванието и други емисии. И оваа радио-програма имаше тесни врски со Македонското радио од Скопје, од кое и се испраќаат снимени материјали, или се вклучуваа директно за одреден број емисии.

Исто така, во 1989 годииа на Радиостаницата 3 СК (Комјунити радио) во рамките на Југословенската добротворна заедница, започна да се емитува секој понеделник од 20 до 21 часот македонската радио-програма што ја уредуваше и вадеше Владо Спировски, а му помагаше и беше спикер Лилјана Симеонова. Оваа програма имаше информативно-забавен карактер, при што се емитуваа најнови вести од Македонија и Австралија, поздрави и честитки, како и информации од секојдневното живеење на македонската заедница во Мелбурн и пошироко.

Потоа, во Мелбурн, на станицата „Лленти Валеј“ 88,6 РМ се започна да се емитува македонска радио-програма што Јанко Горѓиевски ја водеше и ја уредуваше секој вторник од 13 до 14 часот. Потоа секој четврток од 20 до 21 часот, на Радиостаницата 3 СК. 855 АМ се емитуваше македонски радио-час, а исти таков час се емитуваше секоја сабота од 9 до 10 часот на Радиостаницата 3 ШК 96,5 РМ.

Во Австралија можеше да се добијат куси информации и вести на македонски јазик, и на телефон преку Телеком компанијата во текот на целото деноноќие. Спикер и подготвувач на овие емисии беше Лилјана Стојановска од Мелбурн.

Македонскиот збор во Њукасл, пак,  првпат се слушнал на 31 јули 1949 година, по повод 46-годишнината од Илинденското востание, кога се зборувало за ослободителните борби на македонскиот народ. Во текот на програмата се давале и соопштенија, најмногу врзани за прославата на Илинден и се емитувале македонски народни песни и ора.

Меѓутоа, оваа програма била со кус век, а се чини дека таа била поттик за македонските доселениди да покренат иницијатива за радио-час во седумдесеттите години. Тој се активира во 1977/78 година пред изборната кампања на Либералната партија, која вети доколку победи таа партија, оите етнички групи ќе добијат радио-часови на мајчин јазик. Така и се случи. На 22 март 1978 година во 19 часот првпат се пренесе македонскиот збрр, песната и орото низ етерот на Њукасл.

Иницијатори на Македонскиот радио-час биле поголем број македонски доселееици, меѓу кои Раде Ефтимовски, Здравко Цветковски, Мери Гаврилова и Лилјана Саздов кои беа и првите аматери-уредници и водители на радиостаницата 2 МУ- КРМ на бранова должива од 103,7 мегахерци во Њукаел. Во март 1979 година во уредувањето на радио-часот се вклучиле Веса Најдовска, Панде Танчевски и Мица Јосифовска, а по една година од формирањето и Гордана Крекова, Илија Груевски, Блаже Буловски, Јове Јовачевски и Мица Јосифовска. Нојдолг период оваа програма ја водеше и ја уредуваше брачната    двојка Ружа и Јосиф Бендевски, а последните години уредник и водител беше Мери (Марија) Гаврилова на која и помагаше нејзиеиот сопруг Димче.

Времетраењето на овој македонски радио-час во почетокот беше половина час, а потоа еден час, колку што и продолжи да се емитува на Радио станицата 2 М1ЈК. секој четврток од 18,30 до 19,30. На оваа мултикултурална радио-програма за македонската заедница во Њукаол и околината беа застапени вести од општествено-политичкото и културното живеење, од опортот, реклами, поздрави и честитки и други известувања.

Меѓу првите етнички радио-програми во Сиднеј, пак, е македонската. Така Македонскиот радио-час започна да се емитува на 13 јули 1975 година на Радиостаницата 2 ЕА во Сиднеј, кога првпат се слушна македонскиот збор и песната на тие австралиски демократски простори. Во рамките на етничкото радио, покрај јазиците на другите народи во Австралија, одекна македонската песна.

Со тоа австралиските власти им дозволија на македонските доселеници во рамките на експерименталната програма тие сами да подготвуваат пригодни емисии. Д-р Васил Тулевски ја имаше улогата на директор на радио-часот, потоа учествуваа Зага и Борис Добросавлевски и Јонче Кокаловски, спикер беше Ѓорѓи Бушиновски, а музички уредник Перо Кикиреков. Втората радио-протрама беше емитувана на 3 август и се повторуваше три пати во траење од по два чаоа. Започна во 8 часот* а беше посветена на најголемиот од сите големи празници на македонскиот народ — Илинден

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН
www.slavekatin.com