|
||||
Иконописното творештво на Дичо Зограф во Скопје и Скопскиот регион (1 дел) |
На полето на уметничките создавања во бурниот XIX век, време кога се раѓаат силни противречности и судири помеѓу старите и новите поимања за црковната уметност, на македонската сцена како централна фигура со својот импозантен опус и талент се издигнува врвниот иконописец Дичо Крстевич - Зограф. Делото на овој мајстор кој во својот работен век од триесеттина години изработил над 2000 икони, го следиме насекаде низ Македонија, но и во соседните Србија, Бугарија и Албанија… Зачетоците од богатиот творечки пат на Дичо Зограф, во периодот од 1840 - 1844 г. (работата во црквите на егејското крајбрежје, зографскиот ангажман во црквата Св. Георгија во Лазарополе и идентификацијата со зографот Дичо Перкоски чиј потпис се наоѓа на две места во овој храм) се уште остануваат неразрешена енигма на која идните проучувачи ќе треба сериозно да се посветат. Се до денес, за најрано досега познато Дичово дело се прифаќа иконата Богородица Пантохора од црквата Св. Јован Канео во Охрид, а која ја потпишал и датирал во 1844 година. Во истата и следната, 1845 година, Дичо работи иконописни нарачки за црквите во својот крај, во село Росоки, за црквата Воведение на Богородица и во родното село Тресонче, за црквата Св. апостоли Петар и Павле каде се навраќа неколку пати, се` до 1854 г., кога ги презел последните зафати. Истата, 1845 година, со нови траги од Дичовата рака се среќаваме и во струшкиот крај, каде го оставил својот потпис на иконата Воведение на Богородица, од истоимената црква во село Јабланица. Во следните две години Дичовото дело го следиме во црквите од скопскиот регион. Првата нарачка во овој регион, според досегашните сознанија, ја добива за црквата Св. Богородица (Св. Спас) во село Кучевиште. Во 1845 г., Дичо заедно со своите соработници работи на обновување на иконите за иконостасот, но по пожарот од 1983 г., кога изгорел поголем дел од иконите, останала сочувана олтарната врата од протезисот на која Дичо го насликал Архангел Михаил како ја одзема душата на богатиот (кат. 1) и ја потпишал: ■(■ ^грдфт» сллг|ренѓ| дѓ|чо (5 деворт* I, а под потписот ја навел годината 1845, месец ноември, ден 30 и уште три помали празнични икони кои не се потпишани: Раѓање Христово (кат. 2), Крштевање Христово (кат. 3), Влегување во Ерусалим (кат.4) и иконата со претставата на св. Петар (кат. 5) од иконите со апостолите, а за кои без сомнение може да се тврди дека се дела на Дичо Зограф. Тие денес се чуваат во протезисот на олтарниот простор од црквата. При крајот на истата, 1845 г. и следната 1846 г., продолжува со работа во скопскиот регион каде добива голема нарачка за црквата Св. Георгија во село Бањани, за што дознаваме од ктиторскиот натпис над западната врата која води од припратата во наосот, каде е наведено дека со сликање во овој храм Дичо завршил на 5 декември 1846 г.: мцд декеллври 5: д^мѕ, а не 1847 г. како што досега беше евидентирано во литературата. За овој храм ги работи иконите за целиот иконостас и го живописува целиот источен ѕид на припратата. За иконостасот ги насликал четирите престолни икони: Исус Христос Седржител (кат. 6), Богородица со Христос (кат. 7), потпишана и датирана: ^шгрдф-и смг|ренѓ| дгро 6) кд^д деворт, 1845, св. Јован Претеча (кат. 8) и Архангел Михаил (кат. 9), а ги декорира и парапетните плочи со флорални елементи, царските двери, 15 - те икони со апостолите и деисисот, 15 - те празнични икони и крстот над иконостасот. Од ѕидното сликарство создадено од Дичовата рака во припратата сочувани се петте фреско - икони: св. Георгија, Богородица со Христос, Исус Христос Седржител, св. Јован Претеча и св. Димитрија пов-кди ^в-крл, а под нив имитации на парапетни плочи на кои се насликани кантароси со цвеќе и комплексната композиција на Страшниот суд, за која во досегашната литература постоеја различни мислења дали оваа композиција е Дичово дело. Сепак, според стилските карактеристики и иконографското решение на композицијата со сигурност може да се тврди дека е дело на Дичо Зограф, а воедно е и единствениот досега откриен примерок во ваква форма во ѕидното сликарство насликан од овој зограф. Следните Дичови чекори во 1846 г. ги следиме во манастирската црква Св. Илија Горни, над селото Бањани. За обновувањето на иконостасот од страна на Дичо дознаваме од записот на парапетната плоча на иконостасот под престолната икона Исус Христос Седржител, а која во долниот дел е потпишана и датирана: ^грдфт* сллирени димитрТд СОдеБорт* СЗсело, тресднче 1846 л\д?15. На неговиот опус со сигурност припаѓаат и осумте икони со апостолите од овој иконостас. |