Александар Македонски несомнено се уште е инспирација и лик од историјата кој фасцинира. Недоволно страници да се испише се она што тој го направил во текот на својот живот.

И ден денес живее, во приказните, легедните, историските записи, антички локалитети, во свеста на целиот свет.

Оваа статија е напишана одКирен Џонс, доктор по класици и античка историја на 18 октомври 2025 година и убаво е да ја име објавена како уште едно скапоцено камче во македонскиот мозаик.

Александар Велики, освојувачкиот крал на Македонија, е еден од најпознатите луѓе што некогаш живееле. Ова е приказната за неговиот живот и наследство.

Александар III Македонски е роден во 356 година п.н.е., син на кралот Филип II. Со неговата смрт во 323 година п.н.е., на само 33-годишна возраст, тој ќе биде Александар Велики, крал на Македонија, хегемон на Хеленската лига, фараон на Египет, голем крал на Персија и владетел на империја што се протегала од Грција и Египет на запад до Индија на исток. Малку имиња во историјата се толку познати, толку многу што може да биде тешко да се оддели историјата од митот. Прочитајте понатаму за да го откриете животот и наследството на Александар Велики.

Хронологија и клучни битки

Александар е роден во Пела, Јули 356 п.н.е., Македонија, син на кралот Филип II Македонски од династијата Аргеад и Олимпија, најстарата ќерка на кралот Неоптолем I Епирски.

338 п.н.е. Битка кај Херонеја – 18-годишниот Александар ја предводел Македонската коњаница на својот татко против силите на Теба, Атина и други грчки сојузници. Битката била убедлива победа за Филип и Македонците.

336 п.н.е. Атентат врз Филип II и доаѓање на Александар на престолот.

335 п.н.е. Битка кај Теба – Еден од првите дела на Александар како крал бил крвавото задушување на обидот за бунт против Македонската хегемонија во Грција од страна на Теба.

Мај 334 п.н.е. Битка кај Граник – Александар го преминува Хелеспонт во Азија и ја добива својата прва битка против Персиската империја.

332 п.н.е. Опсада на Тир – Силите на Александар градат крт за да го освојат клучниот стратешки град на феникискиот брег. 332 п.н.е. Александар го освојува Египет и го посетува Амоновото пророштво во Сива за да го потврди своето божествено потекло.

Ноември 333 п.н.е. Битка кај Ис – Во следната голема битка против Персијците, Александар за прв пат се соочил со Дариј III.

Октомври 331 п.н.е. Битка кај Гавгамела – Александар го завршува својот последен пораз над Дариј III, по што ги освојува Вавилон, Суза и Персеполис.

330-328 п.н.е. Александар го продолжува освојувањето на Азија со походи во Бактрија и Согдијана.

327 п.н.е. Опсада на Согдиската карпа – Бранителите го исмејуваат Александар дека ќе му требаат „луѓе со крилја“ за да ја освои навидум неосвоивата тврдина на планинскиот врв. Александар се жени со бактриската принцеза Роксана, подоцна мајка на неговиот син Александар IV (роден во 323 п.н.е.).

Мај 326 п.н.е. Битка кај Хидасп (Џелум) – Александар ги води своите луѓе во Индија, кулминирајќи во неговата последна голема битка, овој пат против индискиот крал Пор, во Пенџаб.

326-325 п.н.е. Македонската војска се бунтува, а Александар ги води назад во Персија преку Гедрозиската пустина.

324 п.н.е.

Александар ја консолидира својата моќ во Персија, добивајќи проскинеза и организирајќи масовни бракови во Суза помеѓу македонски офицери и персиски жени и добивајќи проскинеза. Александар се оженил со персиските принцези Статеира и Парисатис II.

Смртта на Хефестион.

Јуни 323 п.н.е. Александар умира во Вавилон, на неполни 33 години.

Ран живот

Биста на Филип II од Македонија, римска копија од грчкиот оригинал. Извор: Ny Carlsberg Glyptotek, Копенхаген

Александар е роден во јули 356 п.н.е., во градот Пела, главниот град на античкото кралство Македонија. Според гласина запишана од биографот Плутарх од 2 век од н.е., на денот на раѓањето на Александар, Храмот на Артемида во Ефес изгорел, бидејќи боговите биле расеани од раѓањето на идниот Велики.

Пред да може да стане голем, Александар морал да го преживее опасниот македонски двор. Неговиот татко, кралот Филип II, имал неколку жени, што било вообичаено за да се обезбедат повеќе наследници. Мајката на Александар, Олимпија, била ќерка на кралот Неоптолем I, владетел на соседното кралство Епир. Извесно време, шарената Олимпија се чини дека била омилена сопруга на Филип. По Битката кај Херонеја во 338 година п.н.е., тој поставил златни и слонови статуи од себе, Александар и Олимпија во панхеленското светилиште во Олимпија. Единствената Олимпија меѓу жените на Филип уживала во толку раскошна и јавна демонстрација на неговата наклонетост.

Раѓањето на Александар стана предмет на голем број гласини и легенди, повеќето измислени по неговото доаѓање на власт. Многу од нив беа наменети како предзнаци за неговата идна величина и навестување за божествено потекло. Според една, запишана од Плутарх, ноќта на нејзиното соединување со Филип, Олимпија сонувала дека нејзината утроба била погодена од гром. Импликацијата била дека нејзиното потомство е родено од Зевс.

Една позната анегдота се однесува на неговото припитомување на коњот Букефал. Донесен на македонскиот двор од еден тесалски трговец, никој не можел да го припитоми ѕверот, но Александар се обложил со својот татко дека може. Забележал дека коњот се плаши од сопствената сенка, па едноставно го свртел кон сонцето. Филип, воодушевен од смелоста и успехот на својот син, очигледно изјавил: „Мора да најдеш кралство доволно големо за твоите амбиции. Македонија е премала за тебе!“

Извор: https://www.thecollector.com/alexander-the-great-life-legacy/

Подготви: Гордана Димовска