Пишува: Јанко ТОМОВ, Бризбен, Австралија

Денес во светот “Гркот Зорба”, е познат како Грк.Тоа датира од пред неколку децении, кога се створи филм,со тој наслов, во кој главната улога што ја толкуваше познатиот филмски глумец, Антони Квин. Од тогаш фолклорни групи во светот, а и во Австралија имаат елементи  или целосна игра-оро или денц, од мелосот-музиката и ритамот, како и од самите движења-покрети на стопалата-нозете, во своите рекреативни или професионални часови или програми за учење на танци-игри.

Најчесто овој мелос се срекава и во песните и музиката, како во грчката исто така и во чилеанска (држава во Јужна Америка). Бидејки чилеанскиот мелос е многу оддалечен од грчкиот, со просторно и јазично, не е можно обете држави или народи да почнале да го применуваат истовремено тој мелос, односно песна или мелодија-музика,  иста како музиката на Зорба. Еве уште еден доказ дека Грците ја  присвоиле и мелодијата, која ја прикажуваат како своја, за “Гркот Зорба”, позајмена од чилеанската музика!

На интернет, за оваа песна ги пронајдовме овие информации:

Ел Кондор Паса е песна  од  зарзуела Ел Кондор Паса (zaxuela El Condor Pasa) од перуански композитор,  Даниел Аломиа Роблес (Daniel Alomía Robles), пишувана  во 1913 година, базирана на традиционалниот  Андреан фолклорен ритам (чун)???

Вероватно најдобро позната Перуанска песма позната во светот од верзијата на Симонс и Гарфункел (Simon & Garfunkel ) во 1970 година во нивниот албум  “Мост Преку Проблематична  Река” ( Bridge Over Troubled Water). Оваа верзија била наречена “El Condor Pasa”, на англијски “If I Could” или 'Ако Јас Можам'. Паул Симон ја слушнал верзијата  наречена “Paso Del Condor” од Ј. Милчберг, кој бил лидер на групата Урубамба, поранешно позната како Изгубени Инки (Los Incas).

На фотографијата од мултикултурниот фестивал, во Бризбен, Австралија,  во 'Рома Стрит' во Октомви 2010 година, каде ја слушнавме истата мелодија, од музичка група Валисума (Walisuma),од Јужна Америка.Тоа  докажува, дека не е грчка мелодија, бидејки на овој фестивал, секоја национална група свири свои национални музики.

Во Квинсланд, Австралија, во градчината на Север од  Бризбен, во Нуса и Намбор има две интернационални фолклорни групи кои упражнуваат ора и песни од Источно-евроипските земји. Една од нив е музиката и орото Зорба.

Во Бризбен исто така , а и во други места по Австралија, има многу групи што денцуваат “линеарни денцови” (Line denc), претежно од американско-англијски мелос, од фармерски западни национални традиции, кои се изведуваат индивидуално или групно, но без партнер. Една од тие денцови, која  сега е нова игра, а која трае 3 минути  има покрај националните елементи и музика од западот,  и мал дел елементи од Зорба, како во музиката така и во изведувањето на движењата на телото, во деловите на денцот, кога  се успоруваат движењата, а одма после тоа, денцон се сведува на нормалниот ритам.

Кога деновиве го открив тој денц, инаку во последната година сум вклучен во една до две групи - клубови во Бризбен, каде играм за рекреација линеарни денцови, се изненадив како дошле движењата на ,Зорба,  во овој денц. На моите колеги соиграчи, им раскажав за “Гркот Зорба” дека тој не е Грк туку Македонец.  Исто така им реков дека Грците, не не признаваат нас Македонците,  ниту нашето национално и уставно име Македонија и дека многу  македонски имиња ги присвоиле, со додавајки на крајот на зборот ас, ес, ис и сл. Според тоа,  дека  музиката за песната “Јес ај ду” , пеана на англијски јазик, од интерпретаторката Гркиња, Нана Мускури, е земена од чилеанскта музика.

Името Зорба е надимок од вистинското име на Алексис Георгиос- Зорба (веројатно: Алексо Георгиев-Зорба, пекрстен од грците, додавајки му ги суфиските на името 'ИС' и на презимето 'ОС'.Овој човек бил Македонец, како што многу денешни 'Грци', на кои им се додадени суфиските, низ последниве децении, односно од стварањето на грчката држава во 1823 година.

Алексо Георгиев-Зорба е Македонец,  живел во Скопје, сегашен главен град на Република Македонија, а кој  починал во 1942 година и бил  погребен во гробиштата на Бутел во Скопје. Зорба имал семејство (жена и деца), во тогашна окупирана Македонија од страна на Германија  Бугарија.

За Зорба има една поопширана статија,  во која пишува детали за неговиот живот, првенствено дека бил Македонец, под наслов: “Гркот Зорба Македонска чорба”, од Македонски автор на статијата, Џигеров, од Канада.(Се што не се знае за Македонија,НМ12 Јан.2009).

Гробот на”Зорба гркот”, во Бутел-Скопје-погребен во 1942 година

Гробот на славниот Грк Зорба е на градските гробишта во Бутел. Алексис Георгиос Зорба, кој бил инспирација за романот „Гркот Зорба”, живеел во Скопје, имал жена и деца и во 1942 починал тука.

El Cóndor Pasa (The Condor Goes by (or Flies by)) is a song from the zarzuela El Cóndor Pasa by the Peruvian composer Daniel Alomía Robles written in 1913 and based on traditional Andean folk tunes.