ОД ПАТУВАЊАТА ПО СВЕТОТ – КАНАДА

Според информативните податоци за една од најголемите земји на земјината топка-Катада, таа е федеративна држава во Северна Америка која има парламентарна демократија и уставна монархија на кралицата Елизабета II во рамките на Комонвелтот. Името Канада доаѓа од зборот „каната” на Индијанците - Ирокези околу реката Сент Лоренс кој означувал село или населба.

Канада е составена од 10 покраини (провинции): Ал­берта, Британска Колумбија, Квебек, Манитоба, Но­ва Шкотска, Њу Бранзвик, Њуфаундленд, Онтарио, островот Принц Едвард и Саскачеван, како и од две са­мостојни територии: Јукон и Северозападната об­ласт на Арктичкиот (Францускиот) Архипелаг.

Канада зафаќа поголем дел од Северна Америка, и се граничи со Соединетите Американски Држави на југ и со американската држава  Алјаска на северозапад. Се протега од Атлантскиот Океан до Пацификот на запад.  По вкупна површина (вклучувајќи ги и реките и езерата), Канада е втора земја во светот, по Русија. По земни површини, пак, е четврта, по Русија, Кина и Соединетите Американски Држави.

Разни групи на ескимски и индијански народи ја населувале Северна Америка уште од предисторијата. Иако не постојат писмени докази, сепак разните форми на камена уметност, петроглифите и античките артефакти зборуваат за илјадагодишната историја. Археолошките наоди потврдуваат за човечки живеалишта во Јукон уште од пред 26.500 години, а во јужно Онтарио уште од пред 9.500 години.

Првите европски доселеници се Викинзите, кои околу 1000-та година се населуваат на брегот на Атлантикот, во областа, денес позната како, Ланс о Медоу (француски L'Аnce aux Meadowe), но, пак, нема писмени докази. Следната посета е од Европејците во 1497 година, од истражувачката експедиција на Џовани Кобато, ита­ли­јан­ски мо­­репловец во служба на Англија.

Први до­се­ле­ници од Европа биле Французите, кои во 1608 година под вод­ство на Самуел Шаплен го основале Квебек. Во 1620 година Канада била позната под името „Нова Франција”. Ис­тата година формирана е засебна ком­па­ни­­ја со за­да­ча да се колонизира новата земја и да се користат нејзините големи богатства.

Ка­нада е држава во која живеат повеќе од 36 милиони жи­те­ли, главно од англиско и француско потекло, а има и повеќе од сто други нации, меѓу кои и околу 200.000 македонски доселеници и нивни потомци од сите делови на Македонија. Служ­бени јазици се англискиот и францускиот јазик. При­пад­ни­ците на сите народи го зборуваат мајчиниот јазик, имаат свои цркви и други верски објекти, училишта, друштва и друг вид асоцијации.

Со Уставниот акт од 1 јули 1867 година името Канада е прифатено како име на целата држава, која според многу показатели, како што се степенот на човековиот развој на ОН, индексот на глобализацијата, квалитетот на животот, одржливоста на животната средина и економските слободи, таа е меѓу најдобрите земји во светот.

Денес Канада се смета за светски пример на мултикултурно општество. Од Втората светска војна во оваа демократска и многунационална земја се од­ви­ваат значајни социјални, културни и еко­ном­ски прео­­бразби, а со тоа и голема трансформација во        неј­­­зиниот етнички состав.

Со тоа, мултикултурата на заедништво, почит и љубов кон Канада (а не на националистички поделби, како што некои мислат во Македонија) се прогласи за политика на власта на Канада, каде што секој староседелец или новодојденец како Канаѓанин има право на слобода на свеста, верата, мислата, изразувањето, мирното собирање и дружење, уживање и развој во сопствената култура, пропагирање и применување на сопствената религија и употребата на мајчиниот јазик.

Канада е прва земја во све­тот ко­ја официјално го признала мул­ти­кул­тур­но­то ша­ре­­нило и ја продолжува континуираната и дос­ледна не­­дискриминациска политика, со што мул­ти­­кул­ту­рата се прогласи за политика на Владата на Ка­нада, каде што секој има право на слобода на свеста, ве­рата, мислата, изразувањето, мирното собирање и дружење, негување на сопствената кул­тура, про­па­гирање и применување на сопс­тве­на­та религија и упо­треба на мајчиниот јазик.

Според Законот за зачувување и унапредување на мултикултурата во Канада (Законот С-93 донесен за 1986-87-88, на Втората седница на 33 Парламент, во Дол­­ниот дом на Канада), покрај другото, се вели: „Уста­вотнаКанадапропишувадекасекојпоединецееднаковпредзаконотиимаправонаистазаштитаикористспо­редЗаконотбездис­кри­минацијаидекасекојимаправонаслободанасвеста, верата, мис­лата, веру­ва­њето, ми­слењето, изразувањето, мирнотособирањеидру­же­њеигига­­рантираовиеправаислободиподеднаквонали­цатаодмаш­кииженскипол, безразликанараса, на­­ци­о­­налноилиетничкопо­теклоибоја”.

Со тоа, на ли­ца­­та кои припаѓаат на етнички или верски мал­­­цинства не­ма да им се спори правото да уживаат во сопствената ­кул­­­тура, да ја пропагираат и применуваат сопствената ре­лигија или да го употребуваат сопствениот ја­зик”.

Мултикултурата во Канада не е само декларација, туку Законот за мул­ти­култура на Канада што се спроведува на дело. Канад­ска­та нација која на картата на светот постои око­лу 120 го­дини, а која е составена од над сто ет­нич­ки групи прет­­ставува пример за многу народи и зем­ји. Етничките гру­­пи со своето заедничко живеење го гра­дат познатиот ка­­надски мозаик на културата составен од културите на народите што живеат на тие простори.

Меѓу стотината разни етнички групи што живеат во Канада е и ма­­кедонската. Македонскиот народ, кој со векови беше, а и денес во не­кои соседни земји е жртва на насилна асимилација, политичко угне­тување, дена­цио­нализација, принудно раселување, измачуван и изло­жу­ван на политичко и економско угнетување, си најде посебно место во современото мултикултурно општество на Канада.

Затоа,целиот нарот во Канада, без разлика од каде дошол се Канаѓани и се горди што се Канаѓани, но и нивна обврска е во таа мултикултулна земја да не бидат ништо друго, освен Канаѓани, за разлика од мултикултурна Република Македонија, каде дел од етничките Албанци (со балистички идеи), поддржани од нас Македонците (граѓаните) и од надворешни сили, ги прескокнале и ги заборавиле границите на татковина Македонија и што би рекол Исус Христос „незнаат што прават” (н.з.)

Во Канада, околу 200.000 Македонци од сите краи­шта на Македонија свиле семејно гнездо во демократска и мул­тикултурна Канада. Нив ги има од Преспанско, Битолско, Охридско, Струшко, Тетовско, Прилепско, Скопско, Велешко, Штипско, но најбројни се од егејскиот дел на Македонија: од Лерин­ско, Костурско, Воденско, Солунско, Кајларско, а има и од пиринскиот дел на Македонија и од Албанија.

Македонските доселеници претежно се населени во Торонто и во неговата околина, потоа во Хамил­тон, Кичинер, Вотерлу, Гуелф, Виндзор, Нијагара, Монтреал, Ванкувер, а ги има и во другите места ши­рум Канада. Нивниот број тешко е да се оп­ре­дели, би­дејќи Македонците во Канада доаѓаат од повеќе земји и со раз­лич­ни патни исправи и не се регистрирани како Македонци.

За жал и Република Македонија има многу недоречености во врска со македонските патни документ, особено за Македонците од егејскиот и пиринскиот дел на Македонија. Ако одреден број етнички Албанци имаат и македонски, и косовски и албански документи кои слободно ги користат во многу потреби, Македонците од Егеј и Пирин, мака мачат да ја доказат својата националнот и место на раѓање, од причини што во нивните земји се на сила фашистичките закони за малцинствата. Веројатно ние Македонците ќе треба да го проучиме законот на Евреите во светот, кои со две раце се примени, и добиваат државјансво на Израел, доколку се чувствуваат  и се декларираат како Евреи (н.з)

Меѓутоа ова за Канада не важи, за која  често се вели дека таа е „ветената земја” за Македонците, особено од егејскиот дел на Македонија, кои во Канада ги уживаат сите човекови права. Додека во својата родена земја се туѓинци: немаат свои училишта, ни цркви; им се оспорува на „демократски начин” на­цио­налниот идентитет; врз нив се врши аси­ми­ла­ција денационализација и систематско ис­тре­бу­ва­ње од род­ната дедовска македонска грутка. Затоа, со право и со гордост Ма­ке­дон­ците во Канада ја пеат химната „О, Ка­нада…”

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН