Дваесет години по враќањето од заточеништво по Илинденското востание, Прилепчанецот Георги Ачков, еден од 323-та Македонци отерани на робија во Дијар-Бекир, собрал сила да се потсети на ужасите што ги преживеал во 1903-1904 година кога на пат до затворот во Мала Азија биле убиени или умреле од мачење половина од Македонците осудени на сто и една година. Оваа потресна книшка со негово сведоштво, објавена пред речиси сто години, денес се чува во збирката ретки книги во НУБ „Свети Климент Охридски“ во Скопје.

Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници е брошура напишана по барање на Централниот комитет на МРО. Одлуката за нејзино создавање е донесена за време на Јануарската средба и притоа македонскиот нациналноослободителен деец Петар Попарсов бил задолжен да ја создаде.

Според историските податоци Србите го освојуваат Скопје кон крајот на XIII век и владеат со него се до крајот на  XIV век. Во овој период Горниот Град (Кале) бил густо изграден. Во пишаните средновековни документи се спомнуваат најмалку 4 цркви цркви од 12 и 13 век, во рамките на Скопската тврдина. Меѓу нив познати се „Св. Богородица Троерачица“, „Св. Прокопиј“ и „Св. Јован Крстител“. Во црквата „Св. Богородица Троерачица“ во 1346 година, Српскиот крал Стефан Душан кој ја преместил српската престолнина од Призрен во Скопје, ќе биде крунисан за цар. а три години подоцна, во 1349 година ќе го издаде и познатиот Законик.

Според истражувањата на некои македонски историчари, еден од најголемите гревови на македонските комунисти била колективизацијата на селото, кога се случила најголемата и најмасовната репресалија по војната. Оние што не се согласувале да ги отстапат своите имоти во селските работни задруги биле водени на ноќни испрашувања, некои стрелани, а нивните семејства ги одведувале во логори.

(9 јануари 1877 год.)

“...До 1860 година не само овде во Србија туку и меѓу самите Бугари не било познато дека во Македонија има Словени!

На 22 декември 1906 година, Груев идејќи oд Струмица, од малешевскиот околиски војвода Сандо Китинов од с. Лешко, Горноџумајско, решиле да преноќат во најдобро организираното село за тоа - Русиново...
Сакале да се сместат во куќата на Димитар Алаѓозов...

Во оваа украинска легенда, која првпат се сретнува во 17 век, во хронологијата (синописот) на Теодосиј Софрониевиќ од 1672 година, се вели:

Македонското евангелие е едно од најстарите постоечки писмени споменици на пергамент и сведоштво за македонскиот јазик, писмо и православните религиозни практики, кое според некои извори потекнува од XI век.се чува во катедралата Нотр Дам во РЕМС источно од Париз.  

ПЕТКО СЛАВЕЈКОВ ДО БУГАРСКИОТ ЕГЗАРХ: ВО МАКЕДОНИЈА ПОСТОИ ДВИЖЕЊЕ ЗА ОБНОВА НА ОХРИДСКАТА АРХИЕПИСКОПИЈА ВО УНИЈА СО РИМОКАТОЛИЧКАТА ЦРКВА, ШТО ПОДРАЗБИРА НЕЗАВИСНО НАЦИОНАЛНО И ЦРКОВНО ОСЛОБОДУВАЊЕ

“...Во извештајот од 4 минатиот октомви Nо 194 имав чест да му поднесам податоци на Вашето Превасходство за тоа дека стануваат многу пљачкања и убиства во ре­о­нот на довереното ми конзулство... положбата уште повеќе се влоши: убис­т­ва­та на хрис­ти­јаните зачестија и зедоа многу пожесток и поодвратен ка­рак­тер. Како и порано, турската власт ги остава престапите без гонење; ако ова се врши, мус­ли­ма­ните лесно се ослободуваат од затвор поради немање све­до­ци, кои често се пов­лекуваат да сведочат од страв да не им се одмазди осло­бо­де­ниот од судењето кој да­ва контра сведоци а муслимани, чии изјави се секогаш поп­рави пред шеријатот от­кол­ку изјавите на христијаните.