Целата војска на Дареј броеше: 40.000 коњаници, 100.000 пешадинци, 200 борбени коли, неколку слона...Со ваква војска Дареј се залогори кај Гавгамела крај реката Бумод...

„Од многуте беседи, о мажи Атињани, кои се одржаа во Собранието, безмалку секоја е за она, со што Филип, откако склучи мир (Филократовиот мир во 346 г. п.н.е.), ви чини неправди не само вам, туку и на другите, и иако сите, знам кажаа... дека треба и да се зборува и да се дејствува, за да престане оној со дрскоста и да поднесе казна, гледам, дотаму се доведени работите и изгубени, што се плашам... положбата... мислам дека полоша не можеше да биде одошто е сега. За тоа, секако, има многу причини и во таа положба... најголеми виновници... ќе ги најдете оние, кои се определија повеќе за да угодат одошто да го кажуваат она што е најцелеобразно... ништо друго не работат, освен на тоа, државата сама себе да се казни и слично на тоа, а на Филипа да му биде овозможено да говори и да прави што сака. Е такви се вашите навики, што се однесува до јавниот живот, и тие се виновни за несреќите...

„И Демостен, со старата омраза кон Македонците, ги поттикнувал Атињаните веднаш да донесат одлука и да испратат помош (на Теба, н.б.) сепак помошта не била испратена, зашто со ненадејното доаѓање на Александар се чинело дека поразените треба да ја очекуваат наклонетоста на судбината. Демостен со сопствената војска им помагал на Тебанците и им доставил големо количество оружје…

„Напролет тој (Александар) се упати кон Тракија, против Трибалите и Илирите; знаеше дека Илирите и Трибалите се воинствени, а бидејќи наедно му беа и соседи, не мислеше дека треба да ги остави пред да замине толку далеку од дома, без сосема да ги покори. Тракија, територијата на независните Тракијци, ја нападна почнувајќи од Амфипол...Тие (Тракијците, н.б.) го беа зазеле врвот Хајмос (денешна Стара Планина, н.б.) и беа подготвени да го попречат напредувањето на експедицијата... Беа собрале борбени коли... за да им послужат како утврдување за одбрана, ако бидат притиснати. Исто така, планираа...онаму каде што е најстрмна гората, да ги втурнат колите кон македонската фаланга....

Пред да тргне на историскиот поход против Хелада, Филип II војува со Илирите и Тракијците за да ги освои териториите западно и источно од неговата држава. Првата успешна битка Филип ја извојува во 358 г. п.н.е. против илирскиот владетел Бардилис, освојувајќи ја територијата до Лихнидското Езеро.

Историско сведоштво за антагонизмот помеѓу Македонија ихеленските полисиАвтентични и веродостојни историски податоци за владеењето на Филип II се наоѓаат во политичките говори и во други реторички списи на атинските политичари-ретори, современици на македонскиот цар и учесници во сите политички и воени дејства што ги презема Македонецот Филип II.

Во втората половина на мај 1942 година е избран привремен Покраински комитет на КПЈ за Македонија, во состав: Цветко Узуновски, Мирче Ацев, Љупчо Арсов, Цветан Димов и Мара Нацева. Привремениот ПК изврши промени и го преименува Покраинскиот воен штаб во Главен штаб на НОПО на Македонија во состав: Михаило Апостолски, Цветко Узуновски, Мирче Ацев, Страшо Пинџур и Љупчо Арсов. Посебно внимание му се обрна на организирањето на вооружените борби и во јуни 1942 година беше издадена директива за организацијата и начинот на дејствијата на партизанските одреди.

Филип II наследува држава, воспоставена наследна монархија (басилеија): според Исократ, Македонците не можат да си го замислат животот без династија, зашто од искона имале династија. Овој тип монархија е карактеристичен за почетниот период на државата, а претставува владеење, како што запишал Аријан, не со сила, туку според законите; владетелот се именува од Македонското собрание, според правилото на примогенитурата.

Судбоносна точка во развитокот на македонската држава е преземањето на власта од Филип II (359–336). Филип II ја освојува власта на 23-годишна возраст, но неговата младост не значи неискуство и неукост во водењето на државничките работи. Напротив, Филип, син на Аминта III, како заложник во Теба добива одлично образование во воената стратегија и организација и во воените вештини, а ја изучува и питагорејската филозофија.

Додека атињаните интензивно се занимаваат со политички процеси и постојано се водат судски парници, Филип се грижи за зацврстувањето на западната и северната граница и за зајакнувањето на македонската држава; постои сведоштво за еден поход од 344 г. п.н.е. против Илирите во кој македонскиот владетел освојува многу нови места сеж до Јадранското Море; војува и со Дарданците, кои често ја напаѓаат Македонија; дејствува и на море, откако ја засилува својата флота, спроведува колонизација во нови области, во кои населува Македонци, Хелени и Тракијци.
Престолнината на македонската држава, Пела, станува средиште на познати уметници, книжевници и научници. Филип одржува постојани дипломатски и пријателски односи со многу хеленски мажи и политички дејци. Во македонскиот двор како учител на младиот Александар пристига филозофот Аристотел од Стагира, чијшто татко Никомах е лекар и близок пријател на Аминта ИИИ. Воениот поход на македонскиот владетел продолжува кон Пелопонез.