ИСЕЛУВАЊЕТО НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО ЕВРОПА

МОНОГРАФИЈА ЗА СЕЛОТО Д’МБЕНИ 

Здруженија на Македонци во Грција

Во одделни случаи пред локалните грчки власти и пред грчките судови македонски здруженија во Воден не можат да го изучуваат македонскиот јазик, а во Серес ни да се регистрираат како здружение на домородци, на локални жители.

БУРЕН ЖИВОТ НА ГОЛЕМИ ДЕЛА НА ГОЈКО ЈАКОВЛЕСКИ

ОД ТВОРЕШТВОТО НА АТАНАС БЛИЗНАКОВ

Поранешниот претседтел на Репубика Македонија Ѓорѓе Иванов по покана на македонската заедница пристигна на две неделна посета на Австралија. Иванов се очекуваше да ја посети Австралија минатата година, кога македонската заедница во главните градови организира масовен протест против предавничкиот преспански договор, а во подршка на претседателот кој децидно одбиваше да го потпише истиот иако нелегално се протури во македонското собрание. Во негова чест закажани се повеќе средби и хуманитарни балови во Мелбурн, Сиднеј и Волонгонг. Исто така во Сиднеј во игралиштето на ФК „Сиднејска Македонија“ во Сефтон ќе се приреди Средсело со богата културна програма на 1-ви Март 2020 година.

Повод за разговор со Иван Трпоски, виден општественик и наградуван писател од Сиднеј, ни даде токму посетата на Иванов. Да потсетиме, Иван Трпоски од Иванов во  2016 година доби Медал - за заслуга за Македонија, за неговата општествена работа во промовирање на македонскиот јазик и култура во Австралија

Иване, преку вашата сеуште необјавена афтобиографија дознавам дека вие имавте средби со сите претседатели на независна Република Македонија. Ве молам за нашите читатели кажете каква беше средбата со првиот претседател Глигоров?

- Со Киро Глигоров се сретнав на отворањето на СВП во Струга во 1995 год. како и со поетите во резиденцијата „Билјана“ во Охрид. Глигоров се интересираше за состојбата на Македонската заедница во Австралија и нејзинaта надеж за враќање и инвестирање во татковината. Мојот одговор беше, „доста не има, сме добро обединети и секогаш на соседските провокации истапуваме со протести пред нивните дипломатски претставништва“. На моето прашање - дали би сакал да ни биде гостин во Автрслија? Одговорот со блага насмевка на лицето беше: Би сакал да ја посетам Австралија, но мислам се уште времето не е созреано за да донесам таква ризична одлука.

Покрај средбата со Глигоров истата година се сретнавте и со Премиерот Црвенковски. Какви ви беа впечатоците од оваа средба?

- Со Бранко Црвенковски - се видовме на коктел отворањето на Струшките вечери на поезијата во хотел „Дрим“ во Струга во 1995 година кога тој беше Премиер на Република Македонија. Наздравувајќи тој одеше наоколу низ бројните домашни и странски поети и повремено тука, таму ќе прашаше некого  - дали се добро припремени за настап на овогодишните поетски вечери и насмеан ќе се сликаше со оние кои тоа го сакаа.

Кога се доближи до нашата поетска група која беше составена од иселеници и поети од окупираните наши територии, го замолив, за да направиме заедничка фотографија за спомен. Иронично се изнасмеа и ноншалантно одмавна со раката велејќи: Вие не и припаѓате на мојата партија, вие си имате своја, патриотска партија.

Ние останавме скаменети од таквиот одговор на овој политичар. По кое, јас му се доближив и мошне пријателски му реков дека „Тоа не е точно. Ние си ја сакаме Македонија и сите Македонци под еднакво, а за партиите која ќе ја изгласа народот, таа, ќе ја води државата, а штом е народот среќен со нејзиното владеење, среќни ќе бидеме и ние“. Му спомнав дека јас сум роден под тоа поднебје, кое не би го дал за никакво богатство на светот... Ме распраша во које село сум роден и кога сум го напуштил и ме праша за одредени личности од селото Волино со кои соработува, дали ги познавам.  

Средбата со Борис Трајковски беше во Австралија?

- Со Борис Трајковски - се сретнавме на средселото во ФК „Илинден“ во Рогдаел, кое беше организирано во негова чест, а десетилијадниот македонски народ го забавуваше мега музичката ѕвезда Тодор Проески - Тоше , со неколку солисти и музички бендови. Борис, беше дојден во Австралија специјално за да биде гостин на отворањето на Олимписките игри кои 2000 година се одржаа во Сиднеј, Австралија. Во таквиот метеж едвај се поздравивме и го замоливме да направиме фотографија. Учтиво не прегрна и застана меѓу нас со поетот Перо Дамчевски - Коцин, на кои ни се приклучи и мојата сопруга Нада. Ни се заблагодари на почитта и ни посака да продолжиме и понатаму да твориме и да ја афирмираме македонскиот јазик и култура во Австралија. А ние му порачавме - да ни ја чува татковината и храбро да се справува со домашните и странски предавници и мешетари кои сакаат да ни ја поделат и разнебитисаат Македонија.

Кажете ни нешто и за средбата со Ѓорѓе Иванов?

- Со Ѓорѓе Иванов - се сретнав во резиденцијата „Билјана“ во Охрид во 2016 година, тогаш кога ми додели Медал - за заслуги за Македонија. За оваа награда бев предложен од Управата на македонското литературно друштво „Григор Прличев“ од Сиднеј, Австралија. Ѓорѓе на коктел средбата на која му подарив две мои историски книги и традиционалниот абориџанска интрумент Диџеру, за кои најљубезно ми се заблагодари и фативме лав - муабет. Тогаш топ тема беше „црковниот проблем“ во Австралија, за кој апелирав да се заложи и тој и што поскоро да са затвори овој проблем. Зашто многу милиони долари не чинат судските разврски на кои се уште не им се гледа крајот. Заедницата ни е осиромашена, а нашиот национален просперитет уништен и омаловажен... Ѓорѓе, беше загледан во книгите, но тивко, дури нечујно прозборе - Слушаме за тоа почесто. Имаме и разговарано и со повеќе ваши делегати и активисти на вашите друштва и организации, но тој проблем е на Синотот на МПЦ и ќе биде најдобро за верниците и заедницата и од едната и од другата страна да најдат заедничко решение. Вакви работи нас не ни требаат...!

Иване, благодарам што ни „обелодени“ некои важни факти од овие средби со надеж дека повторно ќе бидеш во можност да се сретнеш со Иванов и разменете мислења за сегашната состојба во заедницата и нашето мислење за последиците од предавничките потези на Заевистите.

- Посебно го ценам, а и целата Дијаспора го цени Иванов. Тој е човек кој цврсто остана доследен на неговата заклетва која гласи: „Јас, како Претседател на Ррепублика Македонија и како врховен командант на вооружените сили, смело ќе ги бранам суверенитетот, територијалниот интегритет и независност на Република Македонија од внатрешните и надворешни предизвици, закани и ризици, како и Уставниот поредок на Република Македонија“.

Душан Ристевски

РАДА И БОРЧЕ - ДЕЛ ОД ЛИТЕРАТУРНОТО ДРУШТВО „БРАЌА МИЛАДИНОВЦИ“

АКТИВНОСТИ НА ФОНДАЦИЈАТА ПО СМРТТА НА БЛИЗНАКОВ 

Ликот и делото на Атанас Близнаков ќе останат вечни. Тој е првиот и единствениот хуманист и донатор на толку голема фондација. Во исто време тој е поттикнувач и на други слични фондации, како што е Фондацијата ,,Петар Стаматоф” основана по терк на Фондацијата ,,Атанас Близнаков” 

Затоа, не случајно се вели дека Фондацијата „Атанас Близнаков” е трајна, многузначајна и со големи перспективи. Тоа е познато и признато, не само во македонската држава, туку и пошироко во македонската дијаспора, од каде што во иднина се очекуваат и други слични фондации.

По повод одбележувањето на 22-годишнината на Фондацијата ,,Атанас Близнакоф” и 11-годишнината на Фондацијата ,,Петар Стаматоф” на заедничката седница, на 18 април 1999 година, ректорот проф. д-р Александар Анчевски, во своето обраќање до членовите на двете фондации, до проректорите, до студентите, роднините и пријателите на овие донатори, рече:

„Почитувани членови на советите на Фондацијата „Атанас Близнаков” и на „Петар Стаматоф”, почитувани студенти – стипендисти, почитувани гости.

Денешнава свечена седница на двете фондации „Атанас Близнаков” и „Петар Стаматоф” при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во Скопје, ја посветуваме на споменот и благодарноста кон двајцата наши големи донатори Атанас Близнаков и Петар Стаматов.

Советот на Фондацијата ,,Атанас Близнаков” и Советот на Фондацијата ,,Петар Стаматоф” на својата редовна седница одржана на 3.12.1998 година одлучија секоја година да се одбележува основањето на фондациите со свечена седница.

Ректортот Велимир Стојковски, Иван Џо Петрески, претседателот на Матицата и Славе Катин, авторот на монографијата „Близнаков“

Фондацијата „Атанас Близнаков” при Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје за стипендирање студенти кои покажуваат особени резултати во студирањето е формирана со Одлука на Универзитетскиот совет, донесена на 148-та седница од 18.ИВ.1977 година, врз основа на лично изнесената желба на нашиот сонародник Атанас Близнаков, како и врз неговото последно завештание и тестамент.

Фондацијата „Петар Стаматоф” при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во Скопје за стипендирање студенти кои покажуваат особени резултати во студирањето е формирана со Одлука на Универзитетскиот совет, донесена на 228-та седница одржана на 1.ИВ.1988 година на писмено барање на нашиот сонародник Петар Стаматов, со почетен капитал од 250.000,00 американски долари. 

Атанас Близнаков е роден во почетокот на овој век. На 15 декември 1901 година во револуционерното село Д’мбени, Егејска Македонија. Петар Стаматов е роден кон крајот на 19 век, во 1898 година во славното Смилево.

Соочени со тешката материјална состојба на својата поделена и осиромашена земја и двајцата тргнале во новиот свет – Америка, да бараат подобар живот.

Атанас Близнаков во Гери, Индијана, САД живеел повеќе од половина век. Во Македонија се вратил во 1976 година заедно со својата верна сопатничка, сопругата Славка и веднаш се зафатил да ја реализира својата дамнешна желба: својата макотрпна печалба остварена во далечна Америка да ја стави во функција на создавање материјални услови за студирање на наши студенти. Така, оваа негова желба, му се оствари во 1977 година со формирањето на Фондацијата „Атанас Близнаков” при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во Скопје.

Петар Стаматов, пак, целиот свој животен век го поминал во Илиноис, САД, но врските со својата родна Македонија никогаш не ги прекинал. Неколкупати ја посетил Македонија. По основањето на Фондацијата ,,Петар Стаматоф” при Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје, Управата на Универзитетот го поканувала да го посети Универзитетот. Длабоката старост беше причина што со жалење не можеше да ги прифати поканите. 

Петар Стаматов почина на 28 јануари 1995 година, а Атанас Близнаков почина на 10 јули 1998 година. И двајцата починаа на 97 години.

Иако Атанас Близнаков и Петар Стаматов немале свои родени деца, тие, својата огромна љубов и благородна душа ја преточиле во одлуката за основање на фондациите за стипендирање студенти кои покажуваат особени резултати во студирањето, со што стекнале стотици свои деца кои со голема благодарност ќе си спомнуваат за нив.

Од формирањето на фондациите стипендии добивале над 450 студенти од сите високообразовни организации, од кои 350 веќе дипломирале, некои од нив се стекнале и со високи научни звања: магистри и доктори на науки.

Големото благородно дело на нашите сонародници – донатори Атанас Близнаков и Петар Стаматов, претставува своевиден пример за младите генерации да придонесуваат за развојот на науката и за афирмацијата на Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје, а со тоа да учествуваат и во развојот и јакнењето на угледот на нашата држава, Република Македонија, за што тие, низ целиот свој животен пат се залагале и придонесувале.

Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје им е вечно благодарен на Атанас Близнаков и на Петар Стаматов и нивните имиња ќе ги заземаат првите места на Спомен – плочата на донатори, изработена во знак на почит и благодарност кон сите кои дадоа значаен придонес во создавањето и развојот на творечкиот подем на Универзитетот.

Исто така, за одбележување е дека на 23.03.1999 година министерот за изелеништво, м-р Мартин Треневски испрати писмо до проф. д-р Александар Анчевски, ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј”, во кое се вели:

„Почитуван г-не Анчевски,

Ве известуваме дека Министерството за иселеништво планира да покрене иницијатива пред надлежните тела на Советот на град Скопје, улицата ,,27 Март” во Скопје, на која се наоѓаат службените простории на Министерството да сепреименува и во иднина да го носи името на најголемиот донатор поединец во Република Македонија, покојниот Атанас Близнаков.

Според наше мислење, Атанас Близнаков со својот живот и хумано дело заслужува највисоки почести.         

Поводот да се избере токму улицата „27 Март” е мотивиран од фактот што за време на својот живот Атанас Близнаков речиси секојдневно престојуваше во зградата на Министерството која тогаш ја користеше Матицата на иселениците од Македонија и тоа беше едно од најомилените места на големиот донатор.

Како што Ви е познато на 10 јули 1999 година се навршува една година од неговата смрт. Цениме дека ќе биде многу значајно пред денот на поменот да се изврши преименување на наведената улица, а на 10 јули со скромна и пригодна свеченост да биде одбележана годишнината од неговата смрт. На мислење сме дека ова ќе има огромен одглас меѓу македонските иселеници во Америка, Канада, Австралија и Европа.

Ве молиме, доколку цените дека оваа иницијатива е оправдана, да ја разгледаат надлежните тела на Ректоратот и да ни дадете соодветна поддршка. Доколку, пак, цените дека би било поцелисходо иницијативата да биде покрената од Ректоратот и Министерството, ние сме подготвени иницијативата да биде покрената обострано.

Во очекување на одговор и Вашата лична поддршка, дозволете да Ви ја искажам нашата најискрена благодарност – се вели во текстот.

На ова писмо ректорот на Универзитетот проф. д-р Александар Анчевски одговори:

,,Во врска со Вашето писмо бр. 94/03 од 23.03.1999 година за покренување иницијатива пред надлежните тела на Советот на град Скопје, улицата ,,27 Март” во Скопје, на која се наоѓаат службените простории на Министерството за иселеништво, во иднина да го носи името на најголемиот донатор поединец во Република Македонија, покојниот Атанас Близнаков, Советот на фондацијата ,,Атанас Близнаков” при Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во скопје, на својата вонредна седница одржана на 1.04.1999 година, со големо задоволство ја прифати и ја поддржа Вашата иницијатива. Универзитетот во рамките на совит енадлежности ќе направи таа иницијатива да се реализира.

Почитуван министер, како што Ви е познато, при Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје, со Одлука на Универзитетскиот совет, донесе на 148-та седница одржана на 18 април 1977 година, а врѕ основа на лично изнесената желба на Атанас Близнаков, е основана Фондацијата ,,Атанас Близнаков” при Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје за стипендирање  студенти кои покажуваат особени резултати во студирањето.

Атанас Близнаков со блиски роднини и пријатели од Д’мбени

Изразувајќи ја својата приврзаност кон Македонија и кон Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје, својата макотрпна печалба остварена во далечна Америка, покојниот Атанас Близнаков, со посебно задоволство и подготвеност ја стави во функција на создавање материјални услови за студирање на студентите на Скопскиот универзитет.

Формирањето на Фондацијата ,,Атанас Близнаков” за стипендирање студенти кои покажуваат особени резултати во студирањето е прва во историјата на Универзитетот, и со тоа, таа има двојно значење: првото и основното значење е содржано во самата намена на Фондацијата, во мотивот и желбата на Атанас Близнаков да го стимулира она што за секој народ е најдрагоцено и најпотребно – знаењето.

Второто значење на овој чин произлегува од фактот што со него се создава една традиција со која на недвосмислен начин се манифестира привзаноста и љубовта на нашите иселеници кон својата татковина.

Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј” во Скопје, вечно ќе му биде благодарен на Атанас Близнаков и неговото име вечно ќе го зазема првото место на Спомен – плочата на донатори, изработена во знак на почит и благодарност кон сите кои дадоа значаен придонес во создавањето и развојот, во творечкиот подем на Универзитетот.”

Во врска со овој предлог, Советот на Град Скопје, односно неговата Комисија за именување улици, плоштади, мостови и други инфра структурни објекти, донесе Предлог-решение за преименување на улицата ,,27 Март” во улица ,,Атанас Близнаков”. Со него се задолжува Градскиот комитет за урбанизам, комунално-станбени работи, сообраќај и заштита на човековата околина да го спроведе тоа Решение во рок од триесет дена од неговото влегување во сила.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ  КАТИН

Јавен повик од ДИК за пријава и увид во Избирачкиот список за дијаспората